Ιστορία: Εθνική ή Κοινωνική; Υπερεθνικές αφηγήσεις και ιστορική «αλήθεια»

Share Button
Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ *

 

Με εξαιρέσεις, όπως η Αγγλία, την περίοδο της συγκρότησής του, τα κράτη-έθνη έδωσαν ιδιαίτερο βάρος στο σχολείο και τη διδασκαλία της Ιστορίας. Η Ιστορία χρησιμοποιήθηκε συστηματικά για τη συγκρότηση «πατριωτών», «εθνικά σκεπτόμενων». Το σχολείο έφερνε στον ίδιο χώρο παιδιά από διάφορους τόπους, τους εμφυσούσε κοινές αναφορές και κοινά σύμβολα. Η Ιστορία προσφερόταν για να συγκροτήσει κοινό παρελθόν, παρόν, μέλλον.
Σήμερα η επιρροή του σχολείου για τη δημιουργία κοινών αναφορών είναι μικρότερη. Η ένταξη σε μία ομάδα αναφοράς, το έθνος, έχει, με εξαιρέσεις, επιτευχθεί. Ταυτόχρονα, νέοι θεσμοί, η τηλεόραση, οι Νέες Τεχνολογίες, διαχέουν υπερεθνικές εικόνες και αφηγήσεις συχνά ασύμβατες με αυτές του σχολείου δημιουργώντας ερωτήματα ως προς την ιστορική «αλήθεια».
Δύο πρόσθετα δεδομένα άλλαξαν την αντίληψή μας για την Ιστορία και τη διδασκαλία της. Η Ιστορία ως επιστήμη αναζητά να τεκμηριώσει κάθε πρόταση. Οι «μεγάλοι» πόλεμοι και η συγκρότηση υπερεθνικών συσσωματώσεων, όπως η Ευρωπαϊκή Ενωση, αποδυνάμωσαν την «εθνική Ιστορία. Ετσι, Γάλλοι και Γερμανοί μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συνέγραψαν από κοινού σχολικά βιβλία που παίρνουν υπόψη την άλλη πλευρά. Ταυτόχρονα, στα αναλυτικά προγράμματα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης ενσωματώθηκαν στοιχεία του Ευρωπαίου, δηλαδή υπερεθνικού, πολίτη.
Εξίσου σημαντικό είναι το δεύτερο δεδομένο, η αντίληψη για το σκοπό της εκπαίδευσης. Οι ειδικοί συμφωνούν, το παιδί είναι σκεπτόμενο ον, όχι παθητικός δέκτης. Συνακόλουθα το σχολείο είναι χώρος προαγωγής όντων με δεξιότητες που μπορούν να συνεχίσουν τη μάθηση μόνοι τους. Για τον λόγο αυτό σήμερα στην εκπαίδευση δεσπόζουν οι ενεργητικές θεωρίες μάθησης. Στην τριτοβάθμια ειδικότερα δεσπόζει η φοιτητοκεντρική μάθηση η οποία δίνει βάρος στα μαθησιακά αποτελέσματα με προγράμματα εστιασμένα στον φοιτητή.

 

* Ο Θεσπρωτός στην καταγωγή (από τη Νέα Σελεύκεια) Παντελής Κυπριανός είναι πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση και καθηγητής Ιστορίας της Εκπαίδευσης και των Πολιτικών Iδεών στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Πελεπόννησος

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *