Η «καινοτομία» της 28ης Οκτωβρίου του 1940!

Share Button

Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που γιορτάζει τη νίκη της στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο την ημερομηνία που εισήλθε στις εχθροπραξίες και όχι όταν έληξε η σύρραξη ή έστω απελευθερώθηκε από τους Ναζί.

Ξημέρωσε 28η Οκτωβρίου και κατά τη διάρκεια της αποψινής ημέρας αξίζει όλοι οι Ελληνες να στρέψουμε λίγο το βλέμμα μας προς την Πίνδο και να πούμε νοερά ένα μεγάλο «ευχαριστώ» σε εκείνους που το παγωμένο πρωινό του 1940, ύψωσαν τα στήθια τους μπροστά στο τέρας του φασισμού. Μία χούφτα τρελοί στάθηκαν σαν ημίθεοι μπροστά σε έναν εχθρό που  υπερτερούσε αριθμητικά και τεχνολογικά, αποφασισμένοι να δώσουν και τη ζωή τους ακόμη ώστε να μην του επιτρέψουν να βεβηλώσει τις πατρογονικές τους εστίες.

Στην πορεία και μετά από εξαιρετικούς ελιγμούς άρχισαν να τον απωθούν και η ιαχή «αέρας» έφτανε μέχρι τη Ρώμη, εκεί όπου οι Ιταλοί ζούσαν στον δικό τους ουτοπικό κόσμο που προέβλεπε στρατιωτικό περίπατο.

Η αποψινή ημέρα αναλώνεται συνήθως και εύλογα, στην απαρίθμηση των  ανδραγαθημάτων που συνέβησαν στο αλβανικό έπος. Οι σύγχρονες Θερμοπύλες δεν έπεσαν ποτέ και ο Ελληνας έδειξε στην υπόλοιπη Ευρώπη πως το «Χαλύβδινο Σύμφωνο» μπορούσε να λυγίσει. Χρειάζονταν μόνο πίστη και καρδιά, κάτι που διέθετε αμφότερα…

Εκτός από υπερηφάνεια όμως αξίζει και να προβληματιστούμε. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που εορτάζει τη νίκη της στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όταν εισήλθε στις εχθροπραξίες και όχι όταν απελευθερώθηκε ή έληξε η φοβερότερη σύρραξη που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Γιατί άραγε να συμβαίνει αυτό; Οι γνώμες διίστανται και μάλιστα πολλές συγκλίνουν σε ανάλογα συμπεράσματα με εκείνα της 25ης Μαρτίου, όπου εκ νέου τιμούμε την ανεξαρτησία της χώρας μας την ημέρα κηρύξεως της Επανάστασης του 1821 και όχι όταν αναγνωριστήκαμε ως ελεύθερο κράτος. 

Πρόκειται για μία καινοτομία, τρόπο τινά, της πατρίδας μας, αλλά πίσω από τις γραμμές ίσως καταλάβουμε πόσο δύστροπος και ως έναν βαθμό αυτοκαταστροφικός λαός είμαστε…

Αρχικά να αναφέρουμε πως το «ΟΧΙ» ως φράση δεν ειπώθηκε ποτέ. Η απάντηση του Ιωάννη Μεταξά στον Εμανουέλε Γκράτσι μετά την επίδοση του τελεσιγράφου, όπως τουλάχιστον σώζεται από όλες τις ιστορικές πηγές,  ήταν  «Αlors c’ est la guerre!», που σημαίνει «λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμος!». Αλλά στην πορεία του χρόνου καθιερώθηκε, όπως άλλωστε την 25η Μαρτίου έχουμε να λέμε για τη δοξολογία του Παλαιών Πατρών στα Καλάβρυτα και πως τότε υψώθηκε το λάβαρο της επανάστασης.

Ορισμένες φορές για χάρη του εντυπωσιασμού αλλά και της ύψωσης του εθνικού φρονήματος, ας μην ξεχνάμε πόσο ταραγμένες ήταν τότε οι εποχές, «επιτράπηκαν» ιστορικά λάθη, τα οποία όμως δεν αλλάζουν την ουσία.

Τα πρώτα χρόνια της κατοχής οι Ελληνες έβλεπαν τους Ιταλούς με περιφρόνηση, κάτι λογικό, αφού τους είχαν κερδίσει στον πόλεμο και μόνο μετά από δικά τους «παρακάλια» στους Γερμανούς – η έκφραση δεν είναι ακραία, αλλά πραγματικότητα – συμπεριλήφθηκαν στη συνθήκη κατάπαυσης του πυρός που είχε υπογραφεί μεταξύ της χώρας μας και των χιτλερικών. Για αυτό άλλωστε υπήρξε νέα (23 Απριλίου 1941), μετά την πρώτη (20 Απριλίου 1941) που έθεσε τέλος στις εχθροπραξίες.

Μάλιστα τόσο το 1941 όσο και το 1942, κυρίως στα πανεπιστήμια, κάθε 28η Οκτωβρίου υπήρχαν εκδηλώσεις, ώστε να τιμάται η ημέρα όπου η πατρίδα μας ξεκίνησε τον νικηφόρο πόλεμο κατά του Μουσολίνι. Από το 1943 όμως και μετά οι Ναζί άρχισαν να έχουν την αστυνόμευση όλης χώρας, αφού στις 8 Σεπτεμβρίου οι Ιταλοί αποσύρθηκαν και επίσημα από τον πόλεμο. Τα Ες Ες σε καμία περίπτωση δεν μπορούσαν να… ανεχθούν ανάλογες συμπεριφορές και στις 28 Οκτωβρίου του 1943 προχώρησαν σε μπαράζ συλλήψεων, εναντίον όσων συμμετείχαν σε ανάλογους εορτασμούς, κυρίως στο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας.

Ετσι στα «σκοτεινά» χρόνια της κατοχής, η συγκεκριμένη ημερομηνία αποτέλεσε «σταθμό» για τους υπόδουλους συμπατριώτες μας, όμως έφτασε η στιγμή της λύτρωσης. Σε ένα παιχνίδι της μοίρας, τον Οκτώβριο του 1944 άρχισε η αποχώρηση των Γερμανών και στις 12 του μηνός η Ελλάδα ήταν και επίσημα ελεύθερη (μέχρι το τέλος του μηνός οι Γερμανοί είχαν αποχωρήσει και από τη Μακεδονία και απέμεναν εντός της επικράτειας λίγες φρουρές, πχ. στην Κρήτη). Λίγες ημέρες μετά, στις 28/10, διοργανώθηκε μεγάλη παρέλαση και ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου ανέφερε στο διάγγελμά του πως «ελεύθεροι πανηγυρίζομεν την τετάρτην επέτειον της 28ης Οκτωβρίου. Η Κυβέρνησις την αναγόρευσεν Εθνικήν Εορτήν, ομότιμον προς την 25ην Μαρτίου 1821, διότι ανάλογος υπήρξεν η δοκιμασία και η δόξα του Εθνους». Πλέον ήταν και επίσημο…

Εκτοτε πέρασε πολύς καιρός και η ιστορία δεν… ξεγράφει. Εσχάτως προσπαθούν αρκετοί να εξηγήσουν το «πώς» και το «γιατί», αλλά παρατηρούνται αντικρουόμενες απόψεις. Ομως αν προσπαθήσουμε να δούμε με «κρύο αίμα» τι ακριβώς συνέβη, αυτόματα θα εγερθούν πολλά ερωτηματικά. Η χώρα που γέννησε τη δημοκρατία τιμά την απάντηση ενός ανθρώπου, του Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος ναι μεν πιστώνεται ένα μεγάλο μέρος του αλβανικού έπους (προετοιμασία, σιωπηρή επιστράτευση, διπλωματικά έστω και από «ανάγκη» έμεινε κοντά στις Δυτικές δημοκρατίες, κτλ), αλλά ήταν ένας δικτάτορας. Ελευθερίες στα χρόνια του δεν υπήρχαν….

Μία «απάντηση» που κατά καιρούς έχει δοθεί στο παραπάνω ερώτημα είναι πως το μεταφορικό «ΟΧΙ» δεν πιστώνεται στον Μεταξά, αλλά σε ολόκληρο τον ελληνικό λαό, που με αυταπάρνηση συνείσφερε στον αγώνα.  Ορισμένοι μάλιστα θεωρούν εύλογη την επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας, επειδή η χώρα μας δεν συμμετείχε ενεργά στα τελευταία έτη του πολέμου.

Ωστόσο υπάρχουν και αρκετές «ενστάσεις», όπως π.χ. η παρουσία πολεμικών μας πλοίων στη Μεσόγειο ή τον Ινδικό Ωκεανό και οι χερσαίες δυνάμεις που επιχείρησαν μαζί με τους Αμερικανούς και τους Αγγλους στο μέτωπο της Ιταλίας. Για αυτό και θεωρείται από πολλούς πως στραφήκαμε στη σχετική απόφαση ώστε να «τονιστεί» ο ρόλος της βασιλείας, ενός θεσμού που εκπροσωπούσε ο Γεώργιος ο Β’ στο διάστημα του ελληνοϊταλικού πολέμου και τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης. Ετσι θα συνδυάζονταν θετικά με το καθεστώς της «4ης Αυγούστου», αφού μπορεί ο Μεταξάς να έμεινε στην ιστορία ως ο απόλυτος άρχων από το 1936 ως τον θάνατό του, αλλά εκείνα τα χρόνια στην Ελλάδα υπήρχε ο  θεσμός της βασιλείας και μάλιστα με έντονη δραστηριότητα, καθώς ο δικτάτορας διατηρούσε άριστες σχέσεις με το παλάτι που ενέκρινε όλες τις κινήσεις του.

Εσχάτως όμως όλο και περισσότεροι καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα… Λίγες ημέρες μετά την αποχώρηση των Γερμανών, ξεκίνησε με τα «Δεκεμβριανά» ένας νέος κύκλος αίματος, που κατέληξε στον αδελφοκτόνο εμφύλιο πόλεμο. Η Ελλάδα αντί να προχωρήσει μπροστά και να επουλώσει τις πληγές της από την κατοχή, βυθίστηκε για δεκαετίες σε ένα φαύλο κύκλο αντιπαράθεσης, που πήρε τη μορφή τόσο πολεμικής σύγκρουσης όσο και πολιτικών διώξεων.

Πρόκειται για μία «σκοτεινή» περίοδο την οποία δυστυχώς ακόμη και σήμερα δεν δείχνουμε διατεθειμένοι να ανασύρουμε από το χρονοντούλαπο της ιστορίας και να διδαχθούμε από τα λάθη μας. Τα λάθη όλων… Μάλιστα την λαίλαπα που θα επακολουθούσε οσφραίνονταν και η τότε πολιτική ηγεσία του 1944, που σε καμία περίπτωση δεν ήθελε να «χρωματίσει» την απελευθέρωση, καθώς είχε ήδη ξεκινήσει η διένεξη για το ποιος… πολέμησε περισσότερο. Λες και στα βουνά δεν ήταν Ελληνες, αλλά κόμματα ή ιδεολογίες.

Υπό αυτές τις συνθήκες φάνταζε αδύνατο να καθιερωθεί η 12η Οκτωβρίου ως ημέρα χαράς, αφού μόλις στις 3/12 έπεφταν στο μνημείο του αγνώστου στρατιώτη οι πρώτοι πυροβολισμοί των «Δεκεμβριανών», ενώ για πολλούς η κατοχή της χώρας δεν είχε ακόμη λήξει. Επικρατούσε και η συγκεκριμένη αντίληψη. Τα πάθη της εποχής ήταν τόσο έντονα, που φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο να τα αντιληφθούμε στις μέρες μας, όμως διαμόρφωσαν ένα ταραγμένο  status quo.

Αντίθετα την 28η Οκτωβρίου του 1940 ένα ενωμένο έθνος, ανεξαρτήτων πολιτικών πεποιθήσεων, αστικής προέλευσης, καταγωγής και κάθε είδους διαχωριστικής γραμμής, κατέθεσε τη ψυχή του για τη νίκη. Οπως συνέβη και την 25η Μαρτίου, όταν και τότε οι Ελληνες ξεκίνησαν μαζί, αλλά στην πορεία αλληλοεξοντώθηκαν. Η χώρα μας ανακηρύχτηκε ανεξάρτητο κράτος  στις 7 Μαΐου του 1832 χάρις στην επέμβαση των ξένων δυνάμεων, γιατί να νικηφόρα πρώτα έτη της επανάστασης διαδέχθηκαν οι εσωτερικές έριδες και συγκρούσεις, που επέτρεψαν στον Ιμπραϊμ να «σβήσει» ουσιαστικά κάθε εστία αντίστασης. Πόσοι όμως γνωρίζουν τη συγκεκριμένη ημερομηνία;

Στον πρόλογο σχολιάσαμε πως αξίζει όλοι οι Ελληνες να στρέψουμε λίγο το βλέμμα μας προς την Πίνδο και να πούμε νοερά ένα μεγάλο «ευχαριστώ» σε εκείνους που πολέμησαν στα χιονισμένα βουνά της. Ισως τους οφείλουμε κάτι περισσότερο, γιατί μας δίδαξαν πως σε τούτα τα βράχια αν υπάρχει ενότητα και ομοψυχία όλα είναι πιθανά.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *