Η βιωσιμότητα του σχολικού βιβλίου

Share Button

του Γιώργου Μαστορίδη

«Πρέπει κάποτε ν’ αποφασίσουμε να κοιτάξουμε με μιαν άλλη οπτική γωνία το εκπαιδευτικό έργο, να ελευθερωθούμε από τις έξεις που τις έκανε δεύτερη φύση μας η ρουτίνα, και να το ξανασκεφτούμε από την αρχή», τονίζει ο Ευάγγελος Παπανούτσος στο άρθρο «Σχολείο και ζωή», (Οι δρόμοι της ζωής», εκδόσεις ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ, 1985). Πώς μεταχειρίζονται οι νέοι στο Σχολείο το βιβλίο; Γνωρίζουν σε πλάτος και βάθος την ιστορία του; Συνειδητοποιούν την πολλαπλή αξία του, οικονομική, τεχνολογική, κοινωνική, δημοκρατική, πολιτισμική; Ποια είναι η διεθνής εκπαιδευτική εμπειρία για τον βιώσιμο χειρισμό του και τον βιωματικό τρόπο διδασκαλίας;
Πόσο σοβαρό είναι το παιδαγωγικό ζητούμενο της βιώσιμης μεταχείρισης των βιβλίων και των άλλων σχολικών πραγμάτων γίνεται αντιληπτό τόσο από τη σύγκριση της ελληνικής Εκπαίδευσης με άλλα εκπαιδευτικά συστήματα όσο και από τις απόψεις των μεγάλων παιδαγωγών John Dewey, Kurt Lewin και Jean Piaget για την σημασία της βιωματικής και εμπειρικής σχολικής μάθησης. Αντί της αναζήτησης πληροφοριών προκρίνουν και προτείνουν την αναζήτηση νοήματος στην εμπειρική μαθησιακή διαδικασία επιδιώκοντας την συναισθηματική και την διανοητική κινητοποίηση του μαθητή και στοχεύοντας στην αρτίωση της νοητικής και συγκινησιακής διεργασίας.
Ο Τζον Ντιούι συγκεκριμένα διακήρυσσε την πεποίθησή του ότι κάθε γνήσια μορφή εκπαίδευσης γεννιέται από την εμπειρία. Παραφράζοντας μάλιστα το απόφθεγμα του Αβραάμ Λίνκολν για τη δημοκρατία υποστήριξε ότι η εκπαίδευση είναι «από την εμπειρία, για την εμπειρία και μέσω της εμπειρίας». Ο Κουρτ Λεβίν με τη μορφή της εξίσωσης για τη συμπεριφορά, B=ƒ(P,E) πρότεινε την αλληλεπίδραση μεταξύ του ατόμου και του περιβάλλοντος. Ούτε η φύση, οι έμφυτες τάσεις, ούτε οι εμπειρίες από μόνες τους μπορούν να εξηγήσουν τη συμπεριφορά και την προσωπικότητα των ατόμων, αλλά ότι τόσο η φύση όσο και η εμπειρία αλληλεπιδρούν, για να διαμορφώσουν κάθε άνθρωπο. Η μεθοδολογία της έρευνας- δράσης του Λεβίν ανέδειξε την αξία της υποκειμενικής βιωματικής σχέσης και της προσωπικής εμπειρίας στη μάθηση. Ο Ζαν Πιαζέ επίσης, όσον αφορά τη θεωρία της βιωματικής μάθησης και την εξέλιξη της νοημοσύνης, υποστήριξε την εμπειρική πρόσκτηση γνώσης μέσω της εμπειρίας, της παρατήρησης και της αφαίρεσης.
Οι θετικές ή αρνητικές εμπειρίες που αποκτούν οι Μαθητές από την χρήση και την επαφή με τα βιβλία είναι τόσο σημαντικές, ώστε εγγράφονται συναισθηματικά στη συνείδησή τους ως σχολικά βιώματα και παραμένουν ανεξίτηλα στον χρόνο. Η διατήρηση του σχολικού βιβλίου σε άριστη κατάσταση και η επιστροφή του για νέα βιώσιμη χρήση είναι σπουδαιότατη εμπειρική άσκηση, χρησιμότατη βιωματική δραστηριότητα και αποτελεσματικότατη μαθησιακή διαδικασία. Η βιώσιμη χρηστική διαδικασία του βιβλίου στη σχολική εργασία συντελεί στην εμπέδωση των γνώσεων που σχετίζονται με την κατανόηση της φύσης του βιβλίου. Για παράδειγμα το σχολικό βιβλίο Γερμανικών της έκτης(6) Δημοτικού χρησιμοποιήθηκε διαδοχικά επί έντεκα(11) σχολικές χρονιές. Η πρακτική, καλαισθητική και βιώσιμη χρήση του, συνέβαλε αφενός στην ευδόκιμη μακροζωία του και αφετέρου σε θετικά, διδακτικά και μαθησιακά, σχολικά βιώματα βιβλιοφιλίας, φιλαναγνωσίας, Οικολογίας και Κυκλικής Οικονομίας.
Μας ενδιαφέρει το ποιοτικό και βιώσιμο σχολικό βιβλίο ή το θνησιγενές και κακοποιημένο, όπως τα πλαστικά μιας χρήσης; Μας ενδιαφέρει ένα σχολείο τοποθετημένο μέσα σε λέξεις, ένα σχολείο με τα σχολικά πράγματα και τα βιβλία σε συναισθηματική και βιωματική απόσταση ή ένα σχολείο «σύνολο σχέσεων και καταστάσεων, στις οποίες εμπλέκεται ο μαθητής ως υποκείμενο ενεργό, σύγχρονο, ενσαρκωμένο, προικισμένο με συναισθήματα»; Στον βιωματικό τρόπο της σχολικής μάθησης οι αισθήσεις ενεργοποιούνται από ασήμαντες και συχνά ασυναίσθητες για τον υπόλοιπο κόσμο, λεπτομέρειες, που οδηγούν τον Μαθητή στην αποτύπωσή τους σε εικόνες και αυτό το γεγονός καθιστά την μάθησή του έντονα βιωματική και αξιοβίωτη. Ταυτόχρονα η βιωματική μάθηση ανταποκρίνεται στην ανάγκη ανάπτυξης του συνόλου της προσωπικότητας του ατόμου και όχι μόνο της νοητικής του βελτίωσης. Γενικότερα, η ποιοτική και αξιοβίωτη σχολική διδασκαλία και μάθηση οδηγεί στην βιώσιμη ανάπτυξη, πνευματική, οικολογική και οικονομική, ολόκληρης της κοινωνίας.
Δυστυχώς, στη χώρα μας το σχολείο είναι νοησιαρχικό, νοοκρατούμενο, απευθύνεται αποκλειστικά στον νου και όχι στην καρδιά του νέου. Προσπαθεί να τον εκπαιδεύσει μόνο με ιδέες ή κενές λέξεις χωρίς συναισθηματική ωριμότητα και φαντασία. Δεν εξασκεί και δεν διδάσκει, ούτε τα μάτια να διακρίνουν την καλαισθησία και την ποιότητα, ούτε τα χέρια να χειρίζονται καλαισθητικά και βιώσιμα τα «πράγματα». Ποιες γνώσεις και ικανότητες αποκτά γίνεται εύγλωττα αντιληπτό από την ρυπαρότητα και την θνησιμότητα του ελληνικού σχολικού βιβλίου σε σύγκριση με την μακροζωία και την ποιοτική βιωσιμότητα σχολικών βιβλίων άλλων χωρών, Γερμανίας, Αλβανίας, Βουλγαρίας, Αμερικής κ.ά. Μόνο στο ελληνικό σχολείο απουσιάζει παντελώς ο σεβασμός ως έμπρακτη ηθική, πνευματική και πολιτιστική αξία προς το βιβλίο με πλήρη αδιαφορία για τη διεθνή εκπαιδευτική εμπειρία. Στο ελληνικό σχολείο και την κοινωνία διαμορφώνεται και επικρατεί η αποκρουστική αντίληψη, «σέβομαι μόνο το βιβλίο που πληρώνω»! Δυστυχώς, η απόρριψη και ο ενταφιασμός σε παράνομη χωματερή χιλιάδων βιβλίων από τον Αντιδήμαρχο Πολιτισμού(1) επαρχιακού ∆ήμου δεν είναι μια μεμονωμένη πράξη, αλλά οφείλεται στην έλλειψη βιωματικής σχέσης προς το αξιακό περιεχόμενο του σχολικού βιβλίου και της αναγνωστικής βιβλιοθήκης, είναι αποτέλεσμα γενικότερης κοινωνικής και πολιτικής αρνητικής νοοτροπίας και συμπεριφοράς.
Η βιωματική διαδικασία της ποιοτικής ανακύκλωσης του σχολικού βιβλίου, πολλαπλής επαναχρησιμοποίησης και στο τέλος πολτοποίηση, προσδίδει στο βιβλίο μακροζωία και στον μαθητή ως μελλοντικό πολίτη θετική, νοητική και συγκινησιακή, εμπειρία. Στο επίκεντρο η φιλοσοφία της σύγχρονης δημοκρατικής διαχείρισης και του εξορθολογισμού των εκπαιδευτικών δαπανών με στόχο την ευδόκιμη βιωσιμότητα τόσο του σχολικού βιβλίου όσο και της σχολικής αναγνωστικής βιβλιοθήκης. Απαιτείται η χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής με μακρόπνοο προσανατολισμό για τον εκσυγχρονισμό και τον αναπροσανατολισμό του εκπαιδευτικού έργου στις νέες ανάγκες της χώρας στην σύγχρονη ψηφιακή εποχή.

ΦΩΤΟ: Το σχολικό βιβλίο Γερμανικών (Γλώσσας, Λογοτεχνίας και Επιστήμης) της έκτης(6) Δημοτικού χρησιμοποιήθηκε διαδοχικά  επί έντεκα(11) σχολικές χρονιές.

Η βιώσιμη χρήση του σχολικού βιβλίου συνέβαλε αφενός στην ευδόκιμη μακροζωία του και αφετέρου σε θετικά, διδακτικά και μαθησιακά, βιώματα βιβλιοφιλίας, φιλαναγνωσίας, Οικολογίας και Κυκλικής Οικονομίας.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *