Διαβάστε παρακάτω την επιστολή που έστειλα στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, (Κεντρική Αντιπροσωπεία – Τμήμα Παρακολούθησης ΤΠΣ και Διοικούσα Επιτροπή ΤΕΕ Ηπείρου), με κοινοποίηση στην Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Φιλιατών:

Το συνημμένο έγγραφο του Γενικού Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού του κ. Ευθύμιου Μπακογιάννη (11/11/2025) – που αποκάλυψε η τοπική θεσπρωτική εφημερίδα «Θεσπρωτική» στις 18 Νοεμβρίου- και με το οποίο ζητάει από το ΤΕΕ να «επιβάλει» στον μελετητή του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΤΠΣ) Φιλιατών χρήση «Σωφρονιστικών Καταστημάτων-Φυλακών-Κέντρων Κράτησης» στο χώρο του Στρατοπέδου του 628 ΤΠ, αποτελεί μια ενέργεια θεσμικά αυθαίρετη, ανεπίτρεπτη και παράτυπη, νομικά έωλη, και πολεοδομικά και επιστημονικά ατεκμηρίωτη.

Η ενέργεια αυτή, παραβιάζει, επίσης, τη δεοντολογία αφού ο Γενικός Γραμματέας δεν έχει δικαίωμα να παρεμβαίνει στο περιεχόμενο μιας επιστημονικής – πολεοδομικής μελέτης, παρακάμπτει την Επιτροπή Παρακολούθησης Μελέτης (ΕΠΜ) -που είναι το όργανο που αξιολογεί και δίνει κατευθύνσεις- και καταργεί την επιστημονική ανεξαρτησία της μελετητή.

Επιπλέον, η συγκεκριμένη χρήση:

1. Παραβαίνει την αρχή της «λειτουργικής συνέχειας» του πολεοδομικού σχεδιασμού

Ο Ν. 4447/2016, όπως έχει συμπληρωθεί και τροποποιηθεί, προβλέπει ότι ο πολεοδομικός σχεδιασμός πρέπει να εξελίσσεται στη βάση της Α΄ Φάσης, των διαβουλεύσεων και των θεσμικών παραδοχών που έχουν ήδη εγκριθεί. Η εισαγωγή χρήσης “Σωφρονιστικό Κατάστημα” δεν υπήρχε ούτε ζητήθηκε από κανέναν στη αρχική διαβούλευση, δεν αξιολογήθηκε από φορείς και δεν αποτέλεσε αντικείμενο συνδυαστικής εξέτασης στην Α΄ Φάση αλλά έρχεται εκ των υστέρων, μεμονωμένα και με πολιτική παρέμβαση -στην ουσία «επιβάλλεται» ως τετελεσμένο- για συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο Φιλιατών.

Αυτό συνιστά αδικαιολόγητη ανατροπή της βάσης σχεδιασμού, η οποία επιτρέπεται μόνο με τεκμηριωμένη επανάληψη όλης της διαδικασίας.

2. Είναι ασύμβατη με οικιστική περιοχή

Η υφιστάμενη νομοθεσία χωρικού σχεδιασμού και η πάγια νομολογία του ΣτΕ αναφέρουν ότι οι ειδικές χρήσεις υψηλής όχλησης με λειτουργικές απαιτήσεις ασφαλείας και με επιβαρυντικές επιπτώσεις, δεν επιτρέπεται να εισάγονται σε συνεκτικό οικιστικό ιστό.

Η χρήση «Σωφρονιστικό Κατάστημα» χαρακτηρίζεται ως ειδική χρήση υψηλής όχλησης, με περιορισμούς ασφαλείας, αυξημένη κυκλοφοριακή φόρτιση, απαίτηση περιμετρικής ζώνης προστασίας και με ανάγκη απομόνωσης από κατοικίες.

Σε αντίθεση, ο χώρος του Στρατοπέδου στους Φιλιάτες βρίσκεται μπροστά σε κατοικίες, με 20 μέτρα απόσταση, επί της περιφερειακής οδού της πόλης, σε περιοχή με στενό οδικό δίκτυο, πλησίον του Νομαρχιακού Νοσοκομείου Φιλιατών και επομένως σε περιοχή με μικρή φέρουσα ικανότητα. Άρα η εισαγωγή της χρήσης είναι πολεοδομικά ασύμβατη και τεχνικά μη δυνατή.

3. Παραβαίνει την αρχή της «συμβατότητας των χρήσεων»

Οι ειδικές χρήσεις αυτού του είδους (Φυλακές) πρέπει να χωροθετούνται σε ζώνες κοινωνικών υποδομών ειδικού χαρακτήρα, με χαμηλή οικιστική πίεση, και γενικά σε περιοχές που δεν διαταράσσουν την καθημερινότητα του πληθυσμού. Σε αντίθεση, ο χώρος του Στρατοπέδου στους Φιλιάτες, βρίσκεται απέναντι από πυκνοκατοικημένη περιοχή εντός οικισμού, και μάλιστα πλησίον του πυρήνα του οικισμού, ενώ δεν υπάρχει καμία μελέτη συμβατότητας.

Αυτό παραβιάζει την αρχή της «συμβατότητας» που είναι θεμελιώδης για κάθε ΤΠΣ.

4. Δεν συνοδεύεται από Μελέτη Επιπτώσεων – δεν έχει γίνει κανένας πολεοδομικός έλεγχος

Κάθε εισαγωγή ειδικής χρήσης (όπως Φυλακές) προϋποθέτει:

-μελέτη επιπτώσεων στο οικιστικό περιβάλλον,

-έλεγχο κυκλοφοριακών φορτίων,

-ανάλυση απαιτήσεων περιμετρικής ασφάλειας,

-ανάλυση υδραυλικών-ενεργειακών απαιτήσεων,

-προβλέψεις λειτουργικών αναγκών,

-εκτίμηση επιπτώσεων ποιότητας ζωής.

Τίποτα από αυτά δεν έχει γίνει.

Άρα η τροποποίηση της χρήσης είναι τεχνικά ατελής, νομικά διάτρητη και ουσιαστικά αβάσιμη.

5.Παρακάμπτει τη διαδικασία συμμετοχής της κοινωνίας (κοινωνικός διάλογος)

Η χωροθέτηση Φυλακών απαιτεί ειδική διαβούλευση, ουσιαστική και ενδελεχή ενημέρωση των κατοίκων με δημοσιοποίηση των επιπτώσεων και τέλος, γνωμοδότηση Δημοτικού Συμβουλίου.

Σε αντίθεση, η συγκεκριμένη τροποποίηση συμπεριλήφθηκε ήδη «κρυφά» στην Α΄ Φάση και έρχεται εκ των υστέρων για έγκριση – γνωμοδότηση στο Δημοτικό Συμβούλιο ως πρακτικά τετελεσμένο γεγονός και χωρίς να έχουν προηγηθεί όλα τα προηγούμενα. Άρα προσκρούει στην αρχή της διαφάνειας και της κοινωνικής αποδοχής, κρίσιμο στοιχείο των ΤΠΣ.

6. Παραβαίνει την επαγγελματική και τεχνική δεοντολογία

Οι μελετητές ενός ΤΠΣ αλλά και η πολιτική ηγεσία δεν μπορούν να προδικάσουν χρήσεις γης, δεν μπορούν να εισάγουν ειδική χρήση χωρίς εντολή της Επιτροπής (ΕΠΜ) και δεν μπορούν να τροποποιούν μελέτη πριν λάβουν θεσμικές παρατηρήσεις. Η ενέργεια επομένως αυτή, να έχει συμπεριληφθεί στη Α΄ Φάση η συγκεκριμένη χρήση χωρίς προηγούμενη εντολή της ΕΠΜ, παραβιάζει τον Κώδικα Δεοντολογίας Μηχανικών και θέτει θέμα τεχνικής ευθύνης.

7. Έχει ανεπαρκή τεχνική αιτιολόγηση

Για να εισαχθεί μια τόσο βαριά ειδική χρήση απαιτείται τεκμηρίωση αναγκαιότητας, συγκριτική αξιολόγηση εναλλακτικών θέσεων, χωροταξική ανάλυση και αιτιολόγηση χωρικής επιλογής.

Οι μελετητές δεν έχουν παραθέσει τίποτα από αυτά.

Άρα η πράξη είναι αναιτιολόγητη, στερείται επιστημονικού κύρους, και αποτελεί πρωτοφανή και αυθαίρετη αλλοίωση της μελέτης.

8. Συμπερασματικά:

Η συγκεκριμένη χρήση συνιστά παραβίαση των βασικών χωρικών αρχών της προστασίας του οικιστικού ιστού, της συμβατότητας των χρήσεων, της πρόληψης οχλήσεων, της αποτροπής αλληλοσυγκρούμενων χρήσεων, της βιώσιμης οικιστικής ανάπτυξης και της βιώσιμης λειτουργικότητας της πόλης.

Η ειδική χρήση «Σωφρονιστικού Καταστήματος», με οποιαδήποτε μορφή, όχι μόνο αναιρεί όλες τις παραπάνω αρχές, αλλά μετατρέπει τον οικισμό σε περιοχή «δύο ταχυτήτων», και προκαλεί ανεπανόρθωτη οικιστική υποβάθμιση και μείωση της αξίας γης.

Τέλος, δεν τεκμηριώνεται πολεοδομικά ή χωροταξικά, και η εκ των υστέρων εισαγωγή της παρακάμπτει τη διαβούλευση της Α’ Φάσης και παραβιάζει τον Κώδικα Δεοντολογίας Μηχανικών και τις προβλέψεις του Ν. 4447/2016.

9. Δεν υπάρχει ανάγκη από δομές εγκλεισμού

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο Δήμος Φιλιατών συγκαταλέγεται, σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας γενικής απογραφής, στις περιοχές της Ηπείρου που έχουν υποστεί τη μεγαλύτερη δημογραφική συρρίκνωση, γεγονός που αντανακλά μια ευρύτερη και διαρκή κατάσταση οικονομικής και κοινωνικής υποβάθμισης. Βασικές δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες αποσύρονται σταδιακά, ενώ μια «νέα» μετανάστευση νέων ανθρώπων βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Υπό αυτές τις συνθήκες, η περιοχή έχει ανάγκη από στοχευμένες αναπτυξιακές παρεμβάσεις που θα ενισχύουν το τοπικό εισόδημα, θα λειτουργούν πολλαπλασιαστικά για την τοπική οικονομία και θα δημιουργούν βιώσιμες θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Η ίδρυση Σωφρονιστικού Καταστήματος δεν συνιστά αναπτυξιακή πολιτική με μόχλευση στην τοπική οικονομία και δεν απαντά στα πραγματικά διαρθρωτικά προβλήματα της περιοχής, όπως δεν συνιστά αναπτυξιακό αντιστάθμισμα αλλά κοινωνική υποδομή η «πανηγυρικά» εξαγγελθείσα επέκταση του Γηροκομείου Φιλιατών.

Η τοπική κοινωνία δεν έχει ανάγκη από δομές εγκλεισμού ή αποκλειστικά δημόσιας απασχόλησης, αλλά από ένα συνεκτικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης και πραγματικής ανάπτυξης.

10. Ο ορθός και θεσμικά ενδεδειγμένος τρόπος χωροθέτησης

Σε περίπτωση που πράγματι υφίσταται επιτακτική ανάγκη χωροθέτησης νέου Σωφρονιστικού Καταστήματος, ο ορθός και θεσμικά ενδεδειγμένος δρόμος δεν μπορεί παρά να είναι η αναζήτηση, από τους μελετητές, εναλλακτικού χώρου εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Φιλιατών, ο οποίος να πληροί τις αναγκαίες χωροταξικές, πολεοδομικές και λειτουργικές προϋποθέσεις για τη συγκεκριμένη χρήση. Αυτή ακριβώς είναι η αποστολή της επιστημονικής μελέτης: να αξιολογεί αντικειμενικά δεδομένα και να προτείνει τον καταλληλότερο χώρο, εφόσον υπάρχει σχετική πολιτική βούληση από την Πολιτεία για ίδρυση Φυλακών στη Θεσπρωτία, και όχι να επιχειρεί εκ των υστέρων προσαρμογή μιας ακατάλληλης χωροθέτησης μέσω αυθαίρετων χαρακτηρισμών χρήσεων γης.

Ο χώρος του πρώην Στρατοπέδου Φιλιατών δεν τεκμηριώνεται ως κατάλληλος για τέτοια χρήση, ενώ τα υφιστάμενα κτίρια, πέραν της λειτουργικής τους ακαταλληλότητας για Σωφρονιστικό Κατάστημα, θα απαιτούσαν εκτεταμένες και ιδιαίτερα δαπανηρές παρεμβάσεις ανακατασκευής, γεγονός που καθιστά τη συγκεκριμένη επιλογή και τεχνικά και οικονομικά μη ορθολογική.

Με βάση όλα τα παραπάνω, ζητώ από εσάς ως θεσμοθετημένου τεχνικού συμβούλου της Πολιτείας και επιβλέποντα φορέα των ΤΠΣ, την άμεση παρέμβαση για έλεγχο νομιμότητας των ενεργειών, την αναπομπή της μελέτης στους μελετητές, την αφαίρεση από τη μελέτη της χρήσης «Σωφρονιστικό Κατάστημα» στο χώρο του Στρατοπέδου Φιλιατών και την τήρηση των προβλεπόμενων διαδικασιών διαβούλευσης, επιστημονικής ακεραιότητας της μελέτης και τεχνικής τεκμηρίωσης.

Ηγουμενίτσα, 15/12/2025

Με εκτίμηση,

Αντώνης Μπέζας

Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ (αρ. μητρ.ΤΕΕ 48827)

πρώην Βουλευτής Θεσπρωτίας,

πρώην Υφυπουργός Οικονομικών, Υγείας, Εργασίας

πρώην Πρόεδρος ΕΤΑΔ ΑΕ