Του π. Ηλία Μάκου
Πολύ παράξενο μας φάνηκε όταν ακούσαμε μια νεαρή φιλόδοξη πολιτικό στην Ελλάδα να αποκαλεί δημόσια στην υηλεόραση, με επιμονή, τους Ρομά «γύφτους». Δεν ξέρουμε με ποια έννοια το έλεγε, αλλά, όπως και να το έλεγε, υποτιμητικό αποτύπωμα άφηνε. Δεν είναι «γύφτοι», είναι άνθρωποι και οι Ρομά. «Γυφτιά» μπορεί να υπάρχει στις πράξεις και στα λόγια όλων μας, ακόμη και αυτών που φαντάζουν αριστοκρατικοί, άρα το περιεχόμενο της καρδιάς και ο σεβασμός στο πρόσωπο, είναι εκείνα που μετράνε και μας χαρακτηρίζουν.
Συνήθως στρέφουμε την προσοχή μας επικριτικά και επιτιμητικά στους Ρομά (αθίγγανους, όπως τους ξέρουν οι πολλοί), όταν πρόκειται για παραβατικές πράξεις τους, που είναι πολλές, δυστυχώς, και όσο τους βλέπουμε και τους συμπεριφερόμαστε σαν «γύφτους» τόσο και θα γίνονται περισσότερες.
Οι Ρομά δεν είναι παιδιά ενός κατώτερου Θεού, αλλά άνθρωποι-συνάνθρωποί μας, πολίτες-συμπολίτες μας, που αξίζουν να ζουν ευπρεπώς και αξιοπρεπώς και όχι γκετοποιημένοι. Από κατοίκους των παραπηγμάτων ας τους κάνουμε ενοίκους της ανθρωπιάς μας, ώστε να πάψουν να βιώνουν συνθήκες διακρίσεων, διαχωρισμού και αθιγγανοφοβίας.
Ο ισχυρισμός πολλών ότι οι ίδιοι αρνούνται τον πολιτισμικό και βιοτικό εναρμονισμό και έχουν επιλέξει ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής και δράσης, που εμφανίζει ιδιαίτερα αντικοινωνικές και αντιδραστικές και εγκληματικές, ενίοτε, πτυχές, ισχύει ως ένα σημείο.
Όμως ανεξάρτητα από το πως αυτοί αυτοκαθορίζουν τη ζωή τους, η Πολιτεία οφείλει να προσπαθεί να τους βγάλει από το περιθώριο και να μην τους έχει εγκαταλελειμμένους στην ανέχειά τους και παρατημένους στην τύχη τους.Το κράτος, μαζί και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, παρά τα κατά καιρούς ευρωπαϊκά προγράμματα οικονομικής στήριξης των Ρομά, δεν κάνει ουσιαστικές παρεμβάσεις για την κοινωνική ένταξή τους, την κοινωνική ενσωμάτωσή τους , χωρίς η ενσωμάτωση να σημαίνει ομοιομορφία, αλλά κοινωνικοποίηση με τη δυνατότητα της ανάπτυξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους.
Αυτό δεν επιτυγχάνεται με μέτρα καταστολής (όπου και όταν χρειάζεται, βέβαια, πρέπει να εφαρμόζονται , προκειμένου να μην διασαλεύεται η έννομη τάξη και η δημόσια ασφάλεια), ούτε με σχέδια χωρίς αντίκρισμα, που στην πραγματικότητα είναι εκθέσεις ιδεών.
Όταν μιλάμε για κοινωνική ένταξη των Ρομά, εννοούμε ισότιμη πρόσβαση σε στέγαση, εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη και εργασία, τα αυτονόητα δηλαδή, και άρση του αποκλεισμού τους από τη χάραξη δημόσιων πολιτικών.
Έκθεση-καταπέλτης του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρει πως στην Ελλάδα το 96% των Ρομά ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ το 81% των γυναικών Ρομά δεν εργάζεται. Ωστόσο και σε άλλα κράτη των Βαλκανίων και της Ευρώπης το ίδιο θλιβερή είναι η κατάστασή τους.
Αν δεν παρέχεις ευκαιρίες με πραγματικό ενδιαφέρον και αληθινή αγάπη στον άλλο, ώστε να μην αισθάνεται ψυχικά και συμπεριφορικά, αλλά και πρακτικά, ξένος και αποκομμένος, δεν του δίνεις τη δυνατότητα να δοκιμάσει κάτι το διαφορετικό, από αυτό, που βιώνει, και στο οποίο είναι (αυτο)εγκλωβισμένος. Και σίγουρα δεν μπορείς να τον κερδίσεις.
Από το παρελθόν, δεκαετίες πίσω, μας έρχεται ένα παράδειγμα, που είναι πολύ επίκαιρο και σήμερα. Ο αείμνηστος Μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης (άσχετα αν συμφωνούσε ή διαφωνούσε κανείς με τις απόψεις του), βάφτισε ένα πλήθος αθίγγανων, που ήταν άστεγοι και περιπλανώμενοι και τους έχτισε σπίτια για να μένουν, πενήντα χρόνια πριν! Και εναρμονίστηκαν με την τοπική κοινωνία και έχουν λόγια ευγνωμοσύνης να λένε.
Τους κατηγορούμε για διάφορες παρεκτροπές, και δικαιολογημένα, αλλά τι έπραξε το κράτος, τι πράξαμε εμείς, ώστε να αλλάξει η νοοτροπία τους και να μην συνεχίζονται από γενιά σε γενιά οι διάφορες παραλλαγές παραβάσεων, εγκλημάτων και επαιτείας εκ μέρους τους, αφού με αυτό τον κώδικα χαρακτήρα ανατρέφεται η πλειοψηφία των Ρομά;
Ο άνθρωπος είναι ένας κόσμος ολόκληρος. Δεν είναι μόνο καλός ή κακός, αλλά και τα δύο μαζί. Και το καθένα από αυτά φανερώνεται ανάλογα με τη στιγμή, με τις περιπτώσεις, με τους απέναντί του, με το τι εισπράττει συναισθηματικά και με το τι τον επηρεάζει επί της ουσίας.
Πηγή: Εφημερίδα “Political” , 30-5-2025
