*Γράφει η Αγγελική Χίσσα
Το έκπληκτο βλέμμα νεαρού φίλου, όταν με είδε να διαβάζω εφημερίδα, θα μου μείνει εντυπωμένο. Τον διαβεβαίωσα ότι το απολαμβάνω, αλλά με ύφος αποδοκιμαστικό ψέλλισε «έ- λε- ος», έτσι εμφαντικά, συλλαβή προς συλλαβή.
Για τους νέους είναι αδιανόητη μια ζωή χωρίς διαδικτύωση. Γεννήθηκαν άλλωστε σ’ έναν κόσμο ψηφιοποιημένο αναφορικά με όλες τις εκφάνσεις της ζωής, από την εργασία και την κατανάλωση ώς την ψυχαγωγία, τον αθλητισμό και τον έρωτα… Συνεπώς, δεν αισθάνονται την έλλειψη της «χειροπιαστής πραγματικότητας», όπως την εννοούμε εμείς οι μεγαλύτεροι.
Κι όμως, εδώ και 4-5 χρόνια – από το 2021 που έληξε ο εγκλεισμός του Covid ’19 – πολλοί, μεταξύ αυτών νέοι άνθρωποι, άρχισαν να στρέφονται σε αναλογικά μέσα, στην Ευρώπη, στην Αμερική στην Αυστραλία και αλλού. Επιχειρήθηκε δηλαδή ένα είδος απόδρασης από την online πραγματικότητα και υπήρξαν κάποιες εστίες εναλλακτικής ζωής και καθημερινότητας. Έκαναν μάλιστα την εμφάνισή τους στέκια αναλογικού πολιτισμού – διεθνώς γνωστό το “Supersense” στη Βιέννη – όπου μπορεί κανείς, πίνοντας το καφεδάκι του, να ακούει μουσική από δίσκους βινυλίου, να ηχογραφεί, να φωτογραφίζει (με Polaroid!) και να «τυπώνει» με τρόπους παραδοσιακούς.
Η απόδραση βέβαια από το Διαδίκτυο και τα ΜΚΔ φαντάζει πλέον ουτοπική. Θεωρούμε ότι είμαστε μέλη μιας ιδιότυπης διεθνούς «ψηφιακής κοινότητας», στην πραγματικότητα όμως με την online παρουσία μας διευκολύνουμε την επιτήρηση της ζωής μας από τους διαχειριστές των στοιχείων, που οι ίδιοι τους παρέχουμε απλόχερα. Ο εθισμός μας επομένως στα ψηφιακά μέσα και ο ζήλος των… ελεγκτών μας για την παρακολούθηση των κοινωνικών δικτύων διαιωνίζουν αυτήν την αλληλεπίδραση.
Αντιλαμβανόμαστε ωστόσο ότι δεν έχουμε ανάγκη περισσότερης επιτήρησης και κωδικοποίησης. Δεν επιθυμούμε να υπάρχουμε υπό την αίρεση της σκέψης ή της τοποθέτησής μας από τους αλγόριθμους. Αντίθετα μας ενδιαφέρει μια υγιής και «κανονική» ζωή, που θα την απολαμβάνουμε «με σάρκα και οστά», χωρίς να ελέγχεται. Χρειαζόμαστε δηλαδή την επιστροφή στην κοινότητα, όπως την γνωρίζαμε.
Το κίνημα “Block everything” – που γεννήθηκε στη Γαλλία με το σύνθημα “On ne se laissera pas faire! BLOQUONS TOUT”, χωρίς οργάνωση και χωρίς θεσμικό πλαίσιο – αποτελεί προφανώς κάλεσμα σε αποχή από την online… δραστηριοποίηση και, πλήττοντας την κυρίαρχη λογική του ελέγχου, αρχίζει να προβληματίζει τους τεχνοκράτες. Πρόκειται ουσιαστικά για διάσπαρτες (για την ώρα) απόπειρες αντίστασης σε μια ψηφιακή διακυβέρνηση χωρίς ηγέτες, χωρίς λαό και χωρίς όραμα.
Απέχουμε βεβαίως πολύ από το να σπάσουμε τις αλυσίδες της ψηφιοποιημένης ζωής μας, η οποία είναι σχεδιασμένη και «δομημένη» με περισσό ζήλο. Οι κυβερνήσεις επενδύουν δισεκατομμύρια στην Τεχνητή Νοημοσύνη, στην επιτήρηση των κοινωνικών δικτύων, στην κυβερνοασφάλεια, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο οποιασδήποτε ανατροπής. Οι υπουργοί ψηφιακής διακυβέρνησης είναι οι πολυτιμότεροι «γραφειοκράτες», ενώ ένα υπουργικό συμβούλιο τεχνοκρατών παίζει θέατρο εξουσίας ενώπιον ενός κοινού μάλλον… απόντος. Η οποιαδήποτε αλλαγή προσώπων δεν συνεπάγεται καμία μεταβολή ως προς τη δρομολόγηση των εξελίξεων.
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς ότι πρόκειται για μια νέα μορφή ολοκληρωτισμού. Επειδή μάλιστα οι πολίτες προσχωρούν οικειοθελώς στην επιτήρηση και αρχειοθέτηση ( στα αρχεία του Gmail και του Facebook), ο ολοκληρωτισμός αυτός φαντάζει πιο… ήπιος. Σημασία πάντως έχει πως η συμμετοχή των πολιτών στον καθορισμό της μοίρας τους είναι μηδαμινή, το συλλογικό πάθος ανύπαρκτο, ο θυμός, ακόμα κι όταν εκδηλώνεται μαζικά, ατελέσφορος, και εν τέλει η πολιτική τους βούληση «ναρκωμένη».
Αποτελούμε, επομένως, ένα σύνολο ανθρώπων ουσιαστικά ανελεύθερων, που βιώνουμε ο καθένας χωριστά την ηλεκτρονική μοναξιά του, με παραλυμένη την επιθυμία για δράση, ικανοποιημένοι που μπορούμε να «ποστάρουμε» κανακεύοντας το ναρκισσισμό μας, συμβιβασμένοι με το να είμαστε προσωρινά επιθυμητοί – ή έστω «ανεκτοί» – χρήστες , πριν μας ματαιώσουν ως… αποκαλυπτικούς ή επικίνδυνους. Η φίμωση βεβαίως θα είναι αλγοριθμική!
Το Block Everything δεν έχει γραπτή προκήρυξη ούτε αιτήματα, κηρύσσει μόνο… μπλοκάρισμα και αποχή, που είναι προσώρας επιθυμία πολλών ανθρώπων. Η μαζική, ωστόσο, ολική αποσύνδεση μάλλον… αργεί να έρθει, ενώ, σύμφωνα με άλλους, ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας. Το θετικό είναι ότι η εξέγερση “Tout Bloquons” δεν αφήνει ψηφιακά ίχνη και, αν μαζικοποιηθεί, θα αιφνιδιάσει τους… «αρχηγούς» και θα σημάνει την αρχή για μια νέα ζωή, πιο αληθινή.
*Η κα Αγγελική Χίσσα είναι φιλόλογος
**Καλωσορίζουμε την κα Χίσσα στον Θεσπρωτικό Παλμό. Η κα Χίσσα αρθρογραφεί επί σειρά ετών σε τοπικές εφημερίδες με την στήλη της “Εξ αφορμής”.
Υ.Γ. Παροτρύνουμε και άλλους συμπολίτες μας να συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο για θέματα του ενδιαφέροντος τους.
