« Ας είναι ευλογημένες οι ψυχές των Ξενιτεμένων μας που με τον ιδρώτα των στάθηκε δυνατή η ανέγερση και η συντήρηση του νοσοκομείου στους Φιλιάτες»
Πέτρος Μπέμπης 1962
ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΖΩΗ*
Ο Πέτρος Μπέμπης, ο ταπεινός, ο έντιμος και λιτός συντοπίτης μας γεννήθηκε το 1880 στον Τσαμαντά της Μουργκάνας – Φιλιατών και πέθανε στην Αθήνα το 1965.
Εμείς οι Θεσπρωτοί και ιδιαίτερα οι Φιλιαταίοι θα πρέπει να τον τιμούμε και να τον θυμόμαστε, γιατί χωρίς τον Πέτρο Μπέμπη δε θα υπήρχε ένα σύγχρονο νοσοκομείο στους Φιλιάτες. Ένα νοσοκομείο που ήταν και πρέπει να είναι υπόθεση όλων των Θεσπρωτών.
Θα προσπαθήσω να φωτίσω γνωστά κι άγνωστα στοιχεία, που σχετίζονται με τον Πέτρο Μπέμπη και το νοσοκομείο στους Φιλιάτες, αλλά και τους «Ξενιτεμένους» που κατάγονται από τα χωριά της Μουργκάνας του Δήμου Φιλιατών, που χάρη στη φιλοπατρία τους και τον ιδρώτα τους στάθηκε δυνατή η ανέγερση, αλλά και η συντήρηση για πολλά χρόνια, του νοσοκομείου στους Φιλιάτες.
Πολλά στοιχεία βασίζονται σε μια άγνωστη επιστημονική έρευνα του καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας του Παν/μίου του Bristoll κ.Kωσταντακόπουλου που έχει “ρίζες” από την πλευρά της μητέρας του τον Τσαμαντά Φιλιατών. Ενός καθηγητή, που η Βρετανία τον συμπεριέλαβε σε ομάδα επιστημόνων για να μελετήσουν επιστημονικά τη σημερινή μεγάλη ανάπτυξη του Vietnam. Ένας καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας που στον Τσαμαντά ή στο Φιλιάτι είναι απαξιωμένος και στη Θεσπρωτία είναι …άγνωστος.
Άγνωστη είναι και η σχεδόν τετρακοσίων σελίδων έρευνά του, που δημοσιεύτηκε στην αγγλική γλώσσα με την οικονομική στήριξη του Πανεπιστημίου του Cardiff, αλλά η «πολιτιστικά φτωχή» Θεσπρωτία, το “πάμφτωχο Φιλιάτι” αδιαφορεί μέχρι σήμερα γι΄αυτήν την έρευνα. Αδιαφορεί, αν και η έρευνα είναι από το 2013 γνωστή, όταν τον Αύγουστο του 2013 παρουσίασα πληροφορίες στην εκδήλωση της Κίνησης με θέμα: «Η Μετανάστευση χθες, η μετανάστευση σήμερα».
Είναι λυπηρό οι θεσπρωτικής καταγωγής εκπρόσωποι της Περιφέρειας που ήταν τότε παρόντες ή οι δημοτικοί Άρχοντες των Φιλιατών να αδιαφορούν να φροντίσουν για την έκδοση αυτού του βιβλίου στην ελληνική γλώσσα. Ενός βιβλίου που αναφέρεται στην Ιστορία μετανάστευσης Θεσπρωτών από τα χωριά του Δήμου Φιλιατών. Των «Ξενιτεμένων», που μεταναστευσαν από το τέλος του 19ου αιώνα στην Αμερική. Αυτοί οι “Ξενιτεμενοι συντοπίτες” μαζί με 5 εύπορες οικογένειες που είχαν καταγωγή από το Πολύδροσο Φιλιατών που ζούσαν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου , συνέβαλαν στην ανέγερση και συντήρηση του νοσοκομείου μας στους Φιλιάτες.
O κ. Δημήτρης Κωσταντακόπουλος, στην πλούσια σε πληροφορίες έρευνά του, αναφέρεται στην πάνω από έναν αιώνα ιστορία της μετανάστευσης των Τσαμαντιωτών και των «Ξενιτεμένων» των χωριών της Μουργκάνας κι ήταν ο Υπεύθυνος του Συνεδρίου «1908-2008. 100 χρόνια Τσαμαντιώτες στην Αμερική», που οργανώθηκε το 2008 από την εκτελεστική επιτροπή του Σωματείου των εκεί Ελληνοαμερικανών με ρίζες από τον Τσαμαντά και τα χωριά της Μουργκάνας.
Η οικογένεια του Πέτρου Μπέμπη δεν ακολούθησε το δρόμο της μετανάστευσης στην Αμερική όπως πολλοί άλλοι συγχωριανοί και συντοπίτες του από τα χωριά της Μουργκάνας. Έτσι, ο Πέτρος Μπέμπης έλαβε στον Τσαμαντά τα πρώτα γράμματα. Απόφοιτος του ελληνικού σχολείου Ανδρίτσαινας Ηλείας, προσκλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον μητροπολίτη Προύσας Ναθαναήλ, που καταγόταν από την Πόβλα-Φιλιατών. Απόφοιτος της μεγάλης του γένους σχολή, σπούδασε στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών της οποίας το 1906 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ. Με την οικονομική ενίσχυση του Ποβλιώτη μητροπολίτη Προύσας Ναθαναήλ, ο Πέτρος Μπέμπης, συνέχισε σπουδές στο Παρίσι. Το 1907 εγκαταστάθηκε στο Δορύλαιο της Μ.Ασίας (Εσκή Σεχίρ), όπου παράλληλα με την ανθρωπιστική άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος, ασχολήθηκε με τα προβλήματα του εκεί Ελληνισμού, ως πρόεδρος της Ελληνικής κοινότητας Δορυλαίου, των σχολικών εφοριών και της εκκλησίας. Η όλη του δράση είχε ως αποτέλεσμα την δίωξη του από τους Νεότουρκους.
Το 1915 εγκαταστάθηκε στο Φιλιάτι. Προβληματιζόμενος ιδεαλιστικά, κοινωνικά και πολιτικά προσχώρησε στις αναγεννητικές δυνάμεις του Ελευθέριου Βενιζέλου, με αποτέλεσμα να υποστεί διώξεις. Συνελήφθη και μεταφέρθηκε στις φυλακές Κέρκυρας. Στους πολιτικούς αγώνες που ακολούθησαν, ο Πέτρος Μπέμπης εξελέγη βουλευτής το 1920 και 1923.
Ο Πέτρος Μπέμπης διατηρούσε επαφές με συγχωριανούς του που ξενιτεύτηκαν στην Αμερική, όπου κι εκεί οι «διαφωνίες» ανάμεσα στους οπαδούς του Ελευθέριου Βενιζέλου και οπαδών του βασιλιά Αλέξανδρου κι αργότερα του Κωνσταντίνου, οδήγησε την Αδελφότητα των Τσαμαντιωτών σε διάσπαση. Το 1926, οι «Ξενιτεμένοι» συγχωριανοί του, συγκέντρωσαν χρήματα για την ανέγερση ενός σύγχρονου σχολείου στον Τσαμαντά. Ένα σχολείο που χτίστηκε το 1928 και στεγάζει σήμερα το λαογραφικό Μουσείο Τσαμαντά. Τα σημαντικότερα ονόματα των δωρητών είναι χαραγμένα σε μεγάλη αναμνηστική πλάκα και θα τα βρούμε μπαίνοντας στην είσοδο του «σχολείου».
Ο Πέτρος Μπέμπης το 1928, είχε πολλές επαφές με συντοπίτες από τα χωριά της Μουργκάνας που ζούσαν κυρίως στην Αμερική. Οι «Ξενιτεμένοι» της Αμερικής, που κατάγονταν από τα χωριά της Μουργκάνας και του σημερινού Δήμου Φιλιατών, του παρουσίασαν την πρόταση ίδρυσης ενός νοσοκομείου στους Φιλιάτες. Το όραμα και τη σκέψη ίδρυσης ενός νοσοκομείου στους Φιλιάτες είχαν οι «Ξενιτεμένοι» από το 1917, όταν μεγάλος αριθμός θανάτων στην Ευρώπη, λόγω μιας επιδημίας στην Ευρώπη που σήμερα ξέρουμε πως ήταν η «ισπανική γρίπη», είχε πολλά θύματα και στα χωριά του Δήμου Φιλιατών. Οι «Ξενιτεμένοι» μας τότε είχαν στείλει μεγάλο αριθμό ιατρικού και φαρμακευτικού υλικού για να βοηθήσουν τους συντοπίτες τους.
Ο γιατρός Πέτρος Μπέμπης φλογίστηκε από το όραμα των ξενιτεμένων συγχωριανών του κι από την ιδέα ίδρυσης νοσοκομείου στους Φιλιάτες , ένα ίδρυμα με κοινωνική και ανθρωπιστική αποστολή. Με ενέργειές του συστήθηκε «πανεπαρχιακή επιτροπή συλλογής εράνων για την αντιμετώπιση των δαπανών ανεγέρσεως του νοσοκομείου». Ήρθε σε επαφή με τον Ελευθέριο Βενιζέλο κι έλαβε την υπόσχεση να δοθούν 400.000 δρχ. ενίσχυση για την ανέγερση ενός νοσοκομείο. Τα χρήματα όμως δεν έφταναν για την υλοποίηση αυτού του σκοπού. Για να κατανοήσει κανείς την αξία της οικονομικής ενίσχυσης του Βενιζέλου, η ανέγερση του δημοτικού σχολείου της Παραμυθιάς, δωρεά του «Παραμυθιώτη» Σωτήρη Βούλγαρη, πρόγονος του γνωστού σήμερα οίκου μόδας Bulgari, κόστισε σχεδόν την ίδια περίπου χρονική περίοδο 1.075.000 δραχμές !…
Ο Πέτρος Μπέμπης, αφού έλαβε το αξίωμα του γερουσιαστή από τον Βενιζέλο, αποφάσισε να ταξιδέψει όπου υπήρχαν «Ξενιτεμένοι», που κατάγονταν από τα χωριά του σημερινού Δήμου Φιλιατών. Ο Πέτρος Μπέμπης έφτασε να ταξιδέψει μέχρι την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου κι ο έντιμος, ο ταπεινός και λιτός Θεσπρωτός κατάφερε να συγκεντρώσει ένα μεγάλο ποσό χρημάτων, που ξεπέρασε κάθε του προσδοκία. Ήταν κυρίως δωρεές από τους «Ξενιτεμένους» της Αμερικής αλλά και από μερικους συντοπίτες που είχαν εγκατασταθεί στον Καναδά.
Αμέσως μετά τον ερχομό του ξεκίνησαν οι προετοιμασίες για την ανέγερση του νοσοκομείου στους Φιλιάτες…
Πολλοί σήμερα στη Θεσπρωτία πιστεύουν, πως ο Πέτρος Μπέμπης ήταν ο μεγάλος ευεργέτης της ανέγερσης του νοσοκομείου στο Φιλιάτι. Την απάντηση τη δίνει ο ίδιος όταν έγραψε 3 χρόνια πριν από το θάνατό του:
«Προσωπικώς, δεν υπήρξα παρά ένας λιτός και ταπεινός ιεραπόστολος και οι μόνοι κόποι μου ήταν να περιφέρω αυτοπροσώπως το δίσκο των εράνων και εισφορών στην Αμερική, αλλά και στο Καναδά και στην Αίγυπτο, όπου υπήρχαν ξενιτεμένοι μας, γενναίοι στη ψυχή και πλούσιοι σε ανώτερα αισθήματα και φιλοπατρία μέχρι ψυχώσεως». Ο Πέτρος Μπέμπης τελειώνει με τα απομνημονεύματά του … «…ας είναι ευλογημένες οι ψυχές των Ξενιτεμένων μας που με τον ιδρώτα των στάθηκε δυνατή η ανέγερση και η συντήρηση του νοσοκομείου στους Φιλιάτες».
Ο Πέτρος Μπέμπης τονίζει 3 χρόνια πριν από το θάνατό του, το 1962, κάποια για πολλούς Θεσπρωτούς άγνωστα στοιχεία. Η ανέγερση και κυρίως η συντήρηση του νοσοκομείου στους Φιλιάτες για πολλά χρόνια, δε θα ήταν δυνατή χωρίς την συμβολή των «Ξενιτεμένων» μας Ομογενών και Μεταναστών.
Δυστυχώς σήμερα η συμβολή των Ξενιτεμένων μας μνημονεύεται από ελάχιστα μέχρι καθόλου κι αυτό, νομίζω, πρέπει να αλλάξει. Το νοσοκομείο στους Φιλιάτες σήμερα, πέρα από κάποιες σκόρπιες φωτογραφίες «μουστακαλήδων» σε διάδρομο του νοσοκομείου, δε θυμίζει όλα τα παραπάνω και επικρατεί η εσφαλμένη εντύπωση, πως ο Πέτρος Μπέμπης, ο σεμνός, ο έντιμος, ο ταπεινός και λιτός Θεσπρωτός ήταν ο μεγάλος ευεργέτης του νοσοκομείου στους Φιλιάτες…
Το 2015 είχαμε τα 50 χρόνια από το θάνατο του Πέτρου Μπέμπη. Τότε πρότεινα να προγραμματιστούν και να πραγματοποιηθούν, με στόχο να μάθουν οι νεότεροι Θεσπρωτοί την Ιστορία του νοσοκομείου μας στους Φιλιάτες και να λειτουργήσουν ως «πολλαπλασιαστές» στην οικογένειά τους :
– Την επεξεργασία ενός προγράμματος από την Αντιπεριφέρεια και το δήμο Φιλιατών που θα συνδυάζεται με τα 50 χρόνια από το θάνατο του Πέτρου Μπέμπη που θα αναφέρεται στα παραπάνω.
– Τη συγκέντρωση πληροφοριών και στοιχείων για τα προαναφερόμενα από τα σχολεία της Θεσπρωτίας μα κυρίως των Φιλιατών.
– Μια οργανωμένη έκθεση φωτογραφίας κι άλλων στοιχείων που θα μνημονεύουν τον Πέτρο Μπέμπη, τους “Ξενιτεμένους” μας που είχαν καταγωγή από τα χωριά των Φιλιατών κι όλους που συνέβαλαν στην ανέγερση και στη συντήρηση του νοσοκομείου στους Φιλιάτες.
Δυστυχώς, λίγο η αδιαφορία και λίγο η “ανημποριά” τόσο της Αντιπεριφέρειας όσο και του Δήμου Φιλιατών δεν μπορεσαν να υλοιποιήσουν μια εκδήλωση προς τιμή του Πέτρου Μπέμπη και των “Ξενιτεμένων” μας . Τουλάχιστον οι αρμόδιοι ας “αγκαλιάσουν” το νοσοκομείο στους Φιλιάτες που θέλουμε να βλέπουμε να αναβαθμίζεται σε ένα σύγχρονο νοσοκομείο, που θα προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες στο θεσπρωτικό λαό. Νομίζω είμαστε βέβαιοι πως αυτό θα ήταν επιθυμία του Πέτρου Μπέμπη κι όλων των «Ξενιτεμένων» μας.
Ας είναι ευλογημένες οι ψυχές του Πέτρου Μπέμπη και των Ξενιτεμένων μας.
*Δημήτρης Ζώης
μέλος του Τομέα Απόδημου Ελληνισμού
ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝ,ΑΛ.
Υποκληνόμαστε στη μνήμη του Μεγάλου και Ταπεινού Θεσπρωτού Πέτρου Μπέμπη.
Δίκην μνημοσύνου αναφέρω ότι ο αείμνηστος Φώτης Μήτσης- Πανεπιστημιακός και Πρύτανης του ΕΚΠΑ -, μου είχε αναλύση την Ταπεινότητά του και την αγάπη του για την πολύπαθη Μουργκάνα.
Συμφωνούμε απόλυτα με τα λεγόμενα σας και ελπίζουμε να οργανωθεί ημερίδα στην μνήμη του, ανάλογη με αυτή των Παραμυθιωτών για το Σπύρο Μουσελίμη.