Την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου (24/07 – 31/07) έλαβε χώρα το εργαστήριο Trans-Oikeiôlogy στο Μορφάτι Θεσπρωτίας, όπου συμμετείχαν 10 Ισπανοί φοιτητές και καθηγητές από την αρχιτεκτονική σχολή του Πολυτεχνείου Μαδρίτης (Escuela Técnica Superior de Arquitectura de Madrid, ETSAM), σε συνεργασία με το Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ). Οι συμμετέχοντες εργάστηκαν, μαγείρεψαν, καθάρισαν, κατασκεύασαν και επισκεύασαν, φρόντισαν, αντάλλαξαν γνώση και ονειρεύτηκαν πως το εγκαταλειμμένο πέτρινο δημοτικό σχολείο του χωριού μπορεί να ανοίξει και να χρησιμοποιηθεί από όλους.
Το θερινό εργαστήριο οργανώθηκε και συντονίστηκε από την ομάδα TiriLab, με την καίρια συμβολή των αρχιτεκτόνων και ερευνητών Χριστίνας Σερίφη και Juan Chacón (Zuloark), και χρηματοδοτήθηκε μερικώς από το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα LINA: Future Architecture Platform. Η δράση προστίθεται σε μια σειρά δράσεων αρχιτεκτονικών σχολών από διάφορες χώρες της Ευρώπης ( Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία) όπου τους απασχολεί η επαναχρησιμοποίηση κτιρίων σ’ αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές της Ευρώπης με σκοπό την ένταξή τους στις τρέχουσες ανάγκες και ιδιαιτερότητες των μικρών κοινοτήτων που ζουν σ’ αυτές.
Κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας, οι Ισπανοί, που διέμειναν στο χωριό, καθάρισαν τον χώρο εσωτερικά και εξωτερικά, κατέγραψαν σε σχέδια τις φάσεις και τις δυνατότητες της ανακαίνισης, επιδιόρθωσαν το ξύλινο πάτωμα, ανακατασκεύασαν τις παλιές βιβλιοθήκες του σχολείου, αποκαταστήσαν τους πίνακες και στις δυο αίθουσες, τοποθέτησαν εντειχισμένα ξύλινα καθίσματα , και σχεδίασαν και κατασκεύασαν από την αρχή δυο μεγάλα τραπέζια πολλαπλών χρήσεων καθώς και μετακινούμενους πάγκους.
Η εβδομάδα έκλεισε την Κυριακή 30 Ιουλίου με μια γιορτή, που συγκέντρωσε πάνω από διακόσιους κατοίκους του Μορφατίου και των διπλανών χωριών οι οποίοι ετοίμασαν παραδοσιακά φαγητά και η οποία χαιρετίστηκε από τον δήμαρχο του δήμου Ηγουμενίτσας, Γιάννη Λώλο, ο οποίος στήριξε την πρωτοβουλία και σημείωσε τη σημασία τέτοιου είδους εργαστηρίων που συμβάλλουν αποφασιστικά στην αναβάθμιση της της κοινωνικής ζωής των κατοίκων στις παραμεθόριες περιοχές της πατρίδας. Στη διάρκεια της γιορτής παρουσιάστηκε η έκθεση «Satellite Kitchens» (TiriLab, 2020) και έγινε προβολή της ομώνυμης ταινίας μικρού μήκους. Η γιορτή έκλεισε με παραδοσιακούς χορούς από Ελλάδα και Ισπανία.
Ο Juan Chacón, αρχιτέκτων και συνιδρυτής της Ισπανικής κολεκτίβας Zuloark, μίλησε για τη σημασία της συνέχισης του έργου και τη σπουδαιότητα της ενεργής συμμετοχής των κατοίκων σ ‘αυτό γιατί οι ανάγκες τους και οι επιθυμίες τους θα καθορίσουν και την μετεξέλιξη του χώρου. Για την ώρα αισθάνεται μεγάλη ικανοποίηση για το γεγονός ότι οι κάτοικοι αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια μικρή δανειστική βιβλιοθήκη με βιβλία που οι ίδιοι πρόσφεραν για τον σκοπό αυτό.
Η Χριστίνα Σερίφη, αρχιτέκτων και συνιδρύτρια της ερευνητικής, τοπικής ομάδας TiriLab μίλησε για τη δυνατότητα επέκτασης αυτής της πρωτοβουλίας και σε διπλανές κοινότητες όπου θα φέρουν τους κατοίκους των χωριών μαζί και θα δώσουν κίνητρο για βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής σε σεβασμό στον πολιτισμό, στους μόνιμους κατοίκους και στο περιβάλλον.
Οι Ισπανοί αρχιτέκτονες και καθηγητές της ETSAM, Enrique Espinosa, Juan Elvira και Manu Pascual, εξέφρασαν τον ενθουσιασμό τους για τη συνύπαρξη μύθων, ανθρώπων και φύσης κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου. Επισήμαναν τη σημασία της διασφάλισης της αυθεντικότητας των κτιρίων και του τόπου και υπογράμμισαν τον ρόλο του πολιτισμού στην ευρύτερη περιοχή της Θεσπρωτίας.
