*Γράφει η Θάλεια Θεοδωρίδη

Το αφήγημα της αυθεντικότητας

Πριν λίγα χρόνια βρέθηκα στη Φιλιππούπολη στη Βουλγαρία. Αρχαιολογικοί χώροι, διάσπαρτοι σε όλη την πόλη, έρχονταν στο φως συνεχώς. Στις πλατείες η κλασική μουσική συνόδευε τη χαλάρωση. Η περιήγηση μέσα στην ηρεμία της Παλιάς Πόλης, με τα γοητευτικά καλοσυντηρημένα σπίτια και τα σοκάκια μετέφερε τον επισκέπτη σε μια νοσταλγική εποχή. Η καλλιτεχνική συνοικία Kappana, στο κέντρο της Φιλιππούπολης, ένα φαινόμενο αστικής αξιοποίησης, ήταν μια νέα έκπληξη.

Οι συνεργάτες μου, μου είπαν ότι έπρεπε να ζήσουμε τουλάχιστον μια εμπειρία, όπως οι παλιοί ντόπιοι κάτοικοι, να μάθουμε να ζυμώνουμε ψωμί με τον παραδοσιακό τρόπο.  Φτάσαμε σε ένα μαγαζάκι, φορέσαμε παραδοσιακά ρούχα και  ποδιές και ξεκινήσαμε το ζύμωμα με την καθοδήγηση της ιδιοκτήτριας και πράγματι ήταν μια ιδιαίτερα ευχάριστη εμπειρία με έντονη συλλογικότητα.

Γιατί, είναι ακριβώς η προσωποποιημένη εμπειρία που μένει στο μυαλό του τουρίστα. Η εμπειρία που είναι συνδεδεμένη με βασικό στοιχείο τον Πολιτισμό, που μας κάνει να νιώθουμε τον παλμό ενός τόπου. Οι επισκέπτες χρειάζονται ένα αφήγημα το οποίο προκύπτει μέσα από τις βιωματικές εμπειρίες οι οποίες δημιουργούν συναισθήματα.

Οι καμπάνιες του ΕΟΤ

Στα τέλη του 1920, ο ΕΟΤ δημιούργησε την πρώτη αφίσα προβολής με θέμα τον Παρθενώνα. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, το κυρίαρχο στοιχείο προβολής ήταν οι αρχαιολογικοί χώροι και ο θαλάσσιος τουρισμός σε κάποια νησιά. Το ’90 δημιουργήθηκε η διεθνής καμπάνια  “Greece, chosen by the gods” εστιάζοντας στην Ελλάδα ως προορισμό με συγκλονιστικά αξιοθέατα και τοπία. Μέχρι τα τέλη του 2010, η Ελλάδα προβλήθηκε ως χώρα του συρτάκι, της φιλοξενίας, του καλοκαιριού. Σιγά-σιγά οι καμπάνιες άρχισαν να συμπεριλαμβάνουν στοιχεία της ελληνικής φύσης και ζωής, τον αστικό τουρισμό, τον πολιτισμό, τη διασκέδαση και τους πολυάριθμους  προορισμούς σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Στις πρόσφατες,  καμπάνιες του ΕΟΤ, δίνεται, πλέον, έμφαση στην αλληλεπιδραστική εμπειρία του επισκέπτη  και στα συναισθήματά του, στη γνωριμία του με τον ντόπιο πληθυσμό, στην κατανόηση της ελληνικής κουλτούρας, της αυθεντικής, σύγχρονης ζωής.

 Place branding & Nation branding

Το 2010 μια τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη στην Ισλανδία, κάλυψε με τέφρα την ίδια τη χώρα αλλά και τον εναέριο χώρο σε ύψος 20 χλμ και σε απόσταση 220 ναυτικών μιλίων από τον κρατήρα. Ο τουρισμός έφτασε στο ναδίρ. Η Ισλανδική Κυβέρνηση ενώνοντας τις δυνάμεις της με άλλους μεγάλους φορείς, δημιουργεί την καμπάνια “Inspired by Iceland”. Λέγεται, πως στην καμπάνια, πήραν μέρος το ένα τέταρτο του ενήλικου πληθυσμού, καθημερινοί άνθρωποι, αλλά και διάσημοι καλλιτέχνες, μιλώντας για τις αυθεντικές εμπειρίες και τις δυνατές συγκινήσεις που μπορεί, κανείς, να ζήσει στην ανέγγιχτη φύση της Ισλανδίας, την κουζίνα, τη μουσική, μιας χώρας ζωντανής, όσο ποτέ.  Η καμπάνια είχε παγκόσμιο αντίκτυπο με θετικά αποτελέσματα.

Η ανάδειξη ενός προορισμού είναι ένα είδος εμπορικού σήματος (brand), που όμως εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από τη μεγάλη ομπρέλα ενός εθνικού σήματος (nation brand).  Η διοργάνωση τοπικών εκδηλώσεων (φεστιβάλ,  δράσεων γευσιγνωσίας, εναλλακτικών δραστηριοτήτων, αθλητικών αγώνων κλπ) ενισχύει το brand του προορισμού, αλλά και την μοναδικότητά του. Δεν είναι μόνο αυτά όμως.

Mind the gap

Η κατασκευασμένη εικόνα και η σκηνοθετημένη αυθεντικότητα,  μπορεί να απέχουν αρκετά από την αληθινή ταυτότητα ενός προορισμού. Η Ελλάδα στηρίχτηκε πολύ στον αρχαίο πολιτισμό της σε επίπεδο προβολής. Είναι άραγε, η σύγχρονη εικόνα της εφάμιλλη με το ένδοξο παρελθόν ή αποτελεί ένα κράμα με τις παθογένειες των Βαλκανίων και της Ανατολής διανθισμένο με ευρωπαϊκά στοιχεία; Επιπλέον, η οικονομική κρίση χρέους και τα μνημόνια συντέλεσαν, στη δημιουργία μιας εικόνας από τα διεθνή ΜΜΕ, ως χώρας αναξιόπιστης.

Το χάσμα μεταξύ αφηγήματος και αλήθειας δεν αμβλύνεται μόνο με καμπάνιες προβολής. Χρειάζονται ουσιαστικές βελτιώσεις, ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε ένα ολοκληρωμένο τουριστικό προϊόν: μεγάλα έργα υποδομής, συντονισμός συνεργειών, δημιουργία τοπόσημων, ποιότητα υπηρεσιών, δημιουργία ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων.

Το όραμα της αυθεντικής Θεσπρωτίας

Η περιοχή της Θεσπρωτίας θα μπορούσε να προσφέρει εμπειρίες πέντε αισθήσεων στον επισκέπτη. Έχει θάλασσες και βουνά, ποτάμια, αρχαιολογικούς χώρους, Μουσεία, μοναστήρια, παραδοσιακούς οικισμούς, καλή τοπική κουζίνα, καθαρή ατμόσφαιρα, ήπιο κλίμα όλο το χρόνο.  Γιατί όμως δεν έχει καθιερωθεί ως brand στον τουρισμό; Με εξαίρεση τα Σύβοτα και τον Αχέροντα βέβαια. Μια σημαντική παράμετρος είναι ότι χρειάζεται έναν ενιαίο σχεδιασμό και συνέργειες που να περικλείουν και τους τρεις Δήμους της Θεσπρωτίας.

Η μελέτη του αρχιτεκτονικού αστικού τοπίου είναι κρίσιμη, ως σημειολογία και πολιτισμικός σχεδιασμός για μια σύγχρονη ζωή, ώστε οι πόλεις και τα χωριά μακροπρόθεσμα, να αποκτήσουν προσωπικότητα και ταυτότητα. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, οι δήμοι ορίζουν συγκεκριμένα χρώματα για τον ελαιοχρωματισμό των κτηρίων και των κατοικιών.

Η αξιοποίηση των τοπόσημων και των αρχαιολογικών χώρων και η πρόσβαση σε αυτά, αποτελούν ζητήματα προς επίλυση.  Πολιτιστικές εκδηλώσεις μπορούν να αποτελέσουν θεσμούς, υπό τον όρο ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν κατάλληλοι χώροι και θέατρα. Ακόμη και τα πανηγύρια, θα πρέπει να προσανατολιστούν σε έναν νοσταλγικό, παραδοσιακό χαρακτήρα, που θα ενισχύσει την εικόνα της αυθεντικής Θεσπρωτίας.

Οι παραδοσιακοί οικισμοί των Φιλιατών και τα χωριά της Μουργκάνας, τα διαμάντια της Θεσπρωτίας, ερημώνουν και μαραζώνουν. Η παράκτια ζώνη χρειάζεται όραμα, ώστε να μην αστικοποιείται το τοπίο και να αναπτύσσεται με όρους βιωσιμότητας. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να παρέχουν υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. Το οδικό δίκτυο, έχει προβλήματα, παρόλο που έχει βελτιωθεί. Οι συγκοινωνίες απουσιάζουν.

Να ανακαλύψουμε ποιοι είμαστε

Θα είμαστε σε θέση να μιλάμε για Place Branding, εάν, πραγματικά, εφαρμοστεί ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό πλάνο για τον τουρισμό, αλλά και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, της Θεσπρωτίας συνολικά, σε συνδυασμό με το εθνικό brand–ομπρέλα που θα μπορεί να την αναδείξει σε προορισμό δια μέσου της Επικοινωνίας και του Μάρκετινγκ.

Χρειάζεται πλέον να κάνουμε ένα rebranding, όχι μόνο του τόπου αλλά και του εαυτού μας, της κουλτούρας μας. Να ανακαλύψουμε και να αποδεχτούμε ποιοι είμαστε, χωρίς υπερβολές, αυτό είναι το κλειδί σε επίπεδο πολιτισμού αλλά και τουρισμού. Χρειαζόμαστε ένα νέο αφήγημα για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, ένα όραμα.

*Η Θάλεια Θεοδωρίδη/Thalia Theodoridi, είναι Επικοινωνιολόγος Μ.Α., με εμπειρία στο branding τουριστικών επιχειρήσεων, καθώς και εκπαιδευτικών και πολιτιστικών οργανισμών, εκπαιδευτικός και Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων σε τμήματα Δημοσιογραφίας και Τουρισμού. Διευθύνει την επιστημονική ομάδα Σημειολόγιο Science & Culture Hub που δραστηριοποιείται στη διοργάνωση events σε θέματα αιχμής  και είναι content manager & producer στο Advanced Media Institute , thalia.theodoridi@gmail.com