Το ίδιο το όνομά του προκαλεί εικόνες ομορφιάς, αμμώδους παραλίας και βαθυγάλαζου πελάγους.

Εικόνες νοσταλγίας, ηρεμίας αλλά και διασκέδασης, ξεφαντώματος! Αναμνήσεις παιδικές, οικογενειακές, ηλιοβασιλέματα απαράμιλλου κάλους!

Έχει χαρακτηριστεί το “οξυγόνο” της πόλης, ο “οικονομικός πνεύμονας” του κλάδου του τουρισμού.

Χωρίς αυτό η Ηγουμενίτσα θα μεταβληθεί σε ένα ρυπαρό, βαλτώδες στην είσοδό του λιμάνι, χωρίς ταυτότητα, χωρίς διέξοδο.

Είμαστε η γενιά με το θλιβερό προνόμιο, να παρατηρήσουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας το Δρέπανο, από την πλήρη ακμή του μέχρι τον τελικό αφανισμό του.

Οι μεταβολές των ακτογραμμών των ποτάμιων Δέλτα, είναι εξαιρετικά ταχείες και εν προκειμένω εξαιρετικά καταστροφικές!

Δύο είναι οι κύριες δράσεις επί των ακτογραμμών αυτών. Οι ποταμιές διεργασίες και οι θαλάσσιες.

Όταν οι ποτάμιες υπερισχύουν ,έχουμε προέλαση της στεριάς.

Όταν υπερισχύουν οι θαλάσσιες, έχουμε σταδιακή επίκλυση της θάλασσας. Η παραλία του δρεπάνου είναι δημιούργημα του Ποταμού Καλαμά.

Χιλιάδες χρόνια σμιλέματος στη λεκάνη απορροής του, δημιούργησαν την δελταϊκή πεδιάδα και ακτογραμμή.

Συνολικά 78 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης που αφορίζονται από το τρίγωνο Ηγουμενίτσα-Ράγιο-Σαγιάδα, ενώνουμε την ξηρά με τις ορεινές εξάρσεις του Μαύρου Όρους (Κεστρίνη), της Χερσονήσου της Λυγιάς, του Λόφου Μασκιλινίτσα.

Το ποτάμι στο κύλισμα των αιώνων άλλαξε αρκετές φορές σημείο εκβολής.

Τον20ο αιώνα σταθεροποιήθηκε βόρεια του δρεπάνου και νότια του Μαύρου Όρους.

Το 1965 με ανθρώπινη παρέμβαση στην Δελταική πεδιάδα, που σκοπό είχε την αποφυγή των πλημμυρών στην περιοχή την περίοδο το χειμώνα και τη βελτίωση των αρδευτικών συνθηκών των καλλιεργειών, κατασκευάστηκε φράγμα δυτικά του χωριού Ράγιον.

Ταυτόχρονα με το φράγμα έγινε εκτροπή της ροής του ποταμού βόρεια του Μαύρου Όρους. Ως συνέπεια της δράσης, υπήρξε η διακοπή τροφοδοσίας ιζηματογενούς υλικού από τον Καλαμά προς τη νότια περιοχή της δελταικής ακτογραμμής, που περιλαμβάνει και το Δρέπανο.

Αυτή η διακοπή προσφοράς σε ποτάμιο φερτό υλικό είχε δύο συνέπειες.

• Η πρώτη ήταν να επικρατήσει πλέον η θαλάσσια διεργασία της διάβρωσης και της υποχώρησης της ακτογραμμής κατά 0,156 τετραγωνικά χιλιόμετρα ανά έτος.
• Η δεύτερη ήταν η συμπίεση των δελταικών αποθέσεων και η βύθιση της ευρύτερης περιοχής των παλαιών εκβολών αυξάνοντας έτσι την έκταση που καταλαμβάνει η λιμνοθάλασσα.

Πάνω στην τοπική ανθρωπογενή δράση προστίθεται και μία γενική. Η κλιματική αλλαγή!

Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι μέχρι το 2050 θα έχουμε αύξηση θερμοκρασίας αέρα κατά 1 βαθμό κελσίου. Αυτό θα έχει ως συνέπεια την αύξηση της στάθμης των υδάτων κατά 15εκατοστά.

Μέχρι το 2100 η άνοδος της θερμοκρασίας του αέρα θα είναι 2 βαθμοί κελσίου και η αύξηση της στάθμης των υδάτων θα είναι35εκατοστά.

Οι ίδιες μελέτες δείχνουν ότι η  νέα διαμορφωθείσα εκβολή (βόρεια), που η παροχή του ποτάμιου

ιζήματος είναι διαρκής, θα αντέξει στις περιβαλλοντικές πιέσεις.

Το νότιο τμήμα, όπου και διεκόπη η τροφοδοσία, θα εξαφανισθεί. Μέσα σε αυτήν την έκταση είναι και η παραλία του δρεπάνου.

Μία άλλη δυσμενής εξέλιξη θα είναι η εφαλμύριση των υδροφόρων οριζόντων. Αυτές είναι οι κύριες αιτίες καταστροφής του δρεπάνου.

Ωστόσο δευτερεύουσες αιτίες επέτειναν ως καταλύτες το φαινόμενο, επιταχύνοντάς το.

• Η κίνηση των μεγάλων πλοίων με τον έντονο κυματισμό που προκαλούν.

Η ταχύτητα ελέγχεται στον δίαυλο αλλά όχι κατά μήκος της πλεύσης τους παραλλήλως της παραλίας (θα πρέπει το Λιμάνι Ηγουμενίτσας να γίνει λιμάνι αφετηρίας ώστε να μπεί αναγκαστικά πλοηγός για την είσοδο προς τον δίαυλο).

• Η απόσταση πλεύσης είναι μόλις ένα χιλιόμετρο από την παραλία του δρεπάνου.

-Η καταστροφή των αμμοθινών, που λειτουργούν ως φυσική άμυνα της παραλίας έναντι της διάβρωσης.

Είναι γνωστό ότι η αμαρτωλή Ο.Λ.ΗΓ. Α.Ε. δια της Προέδρου της και του Συμβούλου της, προέβησαν σε αθρόες και μαζικές παραχωρήσεις αδειών λειτουργίας καντινών. Ωστόσο κανείς έλεγχος δεν ασκήθηκε για τα γκρέιντερ, τις τσάπες, τις αξίνες και τις τσουγκράνες που ισοπέδωσαν ολόκληρες εκτάσεις αμμοθινών για να εξυπηρετήσουν ίδιον όφελος.

• Επίσης η λειτουργία της υδροηλεκτρικής μονάδας στο φράγμα του Ραγιού, δημιουργεί από τη φύση του πρόβλημα στην ομαλή ροή της ποτάμιας κυκλοφορίας, κλείνοντας τις πόρτες και ενισχύοντας το ιδιωτικό όφελος σε βάρος του συλλογικού καλού.
• Δυσμενή ρόλο έπαιξε κατά το παρελθόν (δεκαετία 90) και η εκτεταμένη αμμοληψία πού έγινε από ρωσικό καράβι στα ανοικτά του μακρυγιαλιού, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί η άμμος αυτή προς όφελος της κατασκευής του Λιμένα Ηγουμενίτσας.

Αν δεν θέλουμε η πόλη μας να μετατραπεί σε ένα ρυπογόνο και βαλτώδες απλό πέρασμα, συγκέντρωσης πλούτου από το λιμάνι προς τους ιδιώτες και ένα πέρασμα ανθρώπων προς διάφορες άλλες περιοχές, πρέπει να δράσουμε άμεσα ως τοπική κοινωνία.

Να σώσουμε και να αξιοποιήσουμε την παραλία μας και όλη την περιοχή Natura της λιμνοθάλασσας δημιουργώντας οικοτουρισμό. Να αποκαταστήσουμε και να αξιοποιήσουμε οικολογικά την ομορφιά ενός καθαρού και υγιούς ποταμού, του Καλαμά, που βρίθει αρχαιολογικών χώρων και ομορφιάς στο πέρασμά του.

Όμως το θέμα του Καλαμά είναι μία άλλη πικραμένη ιστορία, που θα ασχοληθούμε σε μεταγενέστερο άρθρο. Είναι πολλά τα δεινά του ποταμού, από το κράτος των Ιωαννίνων, από ασυνείδητους γεωργούς και κτηνοτρόφους και λογείς ανεξέλεγκτες ιδιωτικές μονάδες παραγωγής-κατασκευής.

Σίγουρα για το θέμα μας, δεν είναι άμοιρος ευθυνών και ο φορέας διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών Καλαμά – Αχέροντα – Κέρκυρας. Ενώ υπάρχουν κρατικές χρηματοδοτήσεις ουδεμία δράση έχει να επιδείξει. Αναλώνονται μόνο σε άχρηστες μελέτες. Χαρακτηριστική είναι η μελέτη για τα πλατάνια του Αχέροντα πού είναι copypaste μελέτης της Καλαμάτας. Η αιτία είναι προφανής. Οι δράσεις απαιτούν έργο και κόπο, ενώ οι μελέτες αποτελούν την εύκολη πηγή χρηματοδότησης.

Φυσικά, τεράστια ευθύνη φέρουν και οι τόσες και τόσες δημοτικές αρχές, πού αδράνησαν επί δεκαετίες μπροστά στο πρόβλημα. Το ίδιο και η Περιφέρεια. Το ίδιο και οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι του Νομού.

Θα πρέπει άμεσα να γίνουν μελέτες για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Επιγραμματικά μπορούμε να πούμε ότι θα πρέπει

• να γίνει μερική εκτροπή της ροής του ποταμού στις παλιές εκβολές ώστε να αυξηθεί η ιζηματαπόθεση.
• αντιδιαβρωτικά έργα στην παραλία ώστε να καθυστερήσει το φαινόμενο της διάβρωσης.
• για να κερδίσουμε χρόνο θα πρέπει να γίνει μελέτη για τεχνητή αναπλήρωση της άμμου (για παράδειγμα από τις εκβολές της νέας κοίτης να γίνει αμμοληψία και τροφοδοσία της ακτογραμμής του Δρεπάνου)
• δημιουργία κυματοθραυστών χαμηλή στέψης

-πυθμενικών προβόλων

-τεχνητών υφάλων

Επίσης επαναφορά παραποτάμιας δένδρο βλάστησης, απομάκρυνση κατασκευών και υλικών που μπλοκάρουν τη ροή του ποταμού.

Οι μελέτες αφορούν όλους αυτούς τους τρόπους δράσης και θα πρέπει να κερδίσουμε όλο το χαμένο χρόνο ώστε να προλάβουν να ωριμάσουν ως έργα.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Κομισιόν για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο η Ελλάδα λαμβάνει περίπου1,5 δισεκατομμύρια ευρώ από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό ταμείο περιφερειακής ανάπτυξης και ταμείο συνοχής) για μέτρα προστασίας στην κλιματική αλλαγή και μέτρα πρόληψης των κινδύνων συμπεριλαμβανομένων των έργων ανάπλασης των ακτών.

Ήδη υλοποιείται το έργο Coastedweb με φορέα υλοποίησης τον Οργανισμό Διάσωσης Ακτής (Save Coast) και εταίρο το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Δικαίου, Επιστήμης και Τεχνολογίας.

Αυτό στα πλαίσια του προγράμματος ActiveCitizensFund που τη διαχείριση της επιχορήγησης για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow.

Επειδή το πρόβλημα της διάβρωσης των ακτών είναι Πανευρωπαϊκό και φυσικά πανελλαδικό, αν δεν τρέξουμε να ωριμάσου με έργα αντιμετώπισης του προβλήματος, δεν θα προλάβουμε να ενταχθούμε στο χρηματοδοτικό Πλαίσιο στήριξης που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση ή θα βρούμε άδεια ταμεία.

Πολύ βασικό, είναι να αφυπνιστεί η τοπική κοινωνία και με την αντίδραση της να ωθήσει τόσο την τοπική αυτοδιοίκηση όσο και την περιφέρεια και την κεντρική την εξουσία, μέσω της κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης του Νομού, σε άμεση δραστηριοποίηση ειδάλλως το ζοφερό μέλλον της απώλειας του δρεπάνου, δεν θα αργήσει να φανεί.

(Πηγές: Δημόκριτος, Καραγεωργίου)

Σωτήρης Γιάκης

Μέλος της Επιτροπής Διαβούλευσης Δήμου Ηγουμενίτσας

Στις εικόνες παρακάτω φαίνονται διαδοχικά:

Στηνεικ.11είναι η μοντελοποίηση των προβλέψεων αν η στάθμη της θάλασσας ανέβει κατά 0.5μέτρα. Παρατηρείστε οτι η περιοχή του Δρεπάνου είναι εξαφανισμένη.

Εικ.1 Στους χάρτες του Ελληνικού Κτηματολογίου έχουμε την δυνατότητα να κάνουμε το εξής: Πηγαίνουμε στις αεροφωτογραφίες του 1945-50 και με μια γραμμή σημειώνουμε την περίμετρο που μας ενδιαφέρει. Εν προκειμένω είμαι πάνω στις παλαιές εκβολές του 1945. Μπορώ

στην συνέχεια με υπέρθεση να πάρω την αεροφωτογραφία του2015, διατηρώντας όμως την περίμετρο που δημιούργησα.

Στην εικ.2 λοιπόν βλέπω την απόσταση επίκλυσης της θάλασσας έναντι της στεριάς. Όπως βλέπετε είναι 450 μέτρα κατά μήκος και 320 μέτρα κατά πλάτος(εικ.3) η στεριά που χάθηκε.

Αντίστοιχα στις εικ.4 και 5 κάνω το ίδιο στην παραλία του δρεπάνου στο1945. Πηγαίνοντας υπερθετικά στο 2015 βλέπετε στις εικ.6, 7, 8, 9 και 10 την πραγματική απώλεια εύρους παραλίας από το 1945 μέχρι το 2015. Αυτή λοιπόν κυμαίνεται από 20 έως 50 μέτρα!