“Καταραμένη φτώχεια…”

Share Button

Γράφει ο π.Ηλίας Μάκος για το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Φτώχειας (17 Οκτωβρίου) μας ήρθε στο νου ένα παλιό ρεμπέτικο τραγούδι με τον τίτλο “καταραμένη φτώχεια…”, η οποία υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει, σε διαφορετικές, βέβαια, κλίμακες και μορφές, αφού οι αιτίες της είναι πολυπαραγοντικές και επί πλέον η οικονομική μεγέθυνση δεν σημαίνει απαραίτητα και μείωση της φτώχειας
Όσο και αν έχουν καλυτερεύσει οι κοινωνικές συνθήκες και όσο και αν έχουν βελτιωθεί τα οικονομικά δεδομένα, σε σχέση με άλλες περιόδους, όσο και αν έχει προοδεύσει τεχνολογικά ο άνθρωπος, η φτώχεια είναι εδώ, και κυρίως οι συνέπειές της είναι παρούσες.. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως.

Το λένε και οι άνθρωποι, το αποτυπώνουν αισθητά σε κάποιες περιπτώσεις και οι καταστάσεις ζωής, το δείχνουν και οι αριθμοί.

Με βάση τα στοιχεία (αφορούν στο 2020) της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών της ΕΛΣΤΑΤ, το 28,9% (3.043.869 άτομα) του πληθυσμού της χώρας βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού.

Από αυτόν τον πληθυσμό, που βρίσκεται σε φτώχεια, εκτιμάται ότι το 30,2% είναι Έλληνες και το 54% είναι αλλοδαποί, που διαμένουν στην Ελλάδα.

Και αυτή φτώχεια έχει να κάνει με τη στέρηση βασικών αγαθών και υπηρεσιών, όπως η δυσκολία ικανοποίησης έκτακτων οικονομικών δαπανών, η αδυναμία κάλυψης εξόδων για ενοικίαση σπιτιού και για διακοπές μιας εβδομάδας το χρόνο, η ελλιπής διατροφή, η έλλειψη ικανοποιητικής θέρμανσης της κατοικίας, καθώς και η ανυπαρξία πόρων για αγορά απαραίτητων πραγμάτων και για αποπληρωμή δανείων ή αγορών με δόσεις και για την πληρωμή πάγιων λογαριασμών.

Στο μεταξύ η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποίησε ότι η πανδημία του νέου κορωνοϊού ενδέχεται να οδηγήσει σε ακραία φτώχεια έως και 150 εκατομμύρια ανθρώπους μέχρι τα τέλη του 2021, εξαλείφοντας τρία χρόνια προόδου στις προσπάθειες για τη μείωση της φτώχειας στον κόσμο.

Στο παρελθόν, δεκαετίες ’60 και 70, η ακραία φτώχεια εντοπιζόταν κυρίως στις αγροτικές περιοχές της Ελλάδας.

Όμως τώρα ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός κατοίκων αστικών περιοχών περιέρχεται σε ένδεια και οι αιτίες δεν είναι λίγες.

Η κλασική φτώχεια, που σχετίζονταν με οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες, πλέον αναμειγνύεται και συνδέεται με νέες εκφάνσεις, που προκύπτουν από αρνητικές εξελίξεις και αβέβαιους παράγοντες, όπως η ανεργία, η εκδίωξη από την εργασία, η μείωση ή απώλεια εισοδήματος, η κατάσχεση σπιτιών, η υπερχρέωση, ο κορωνοϊός, η οικογενειακή κρίση, η ψυχολογική επιβάρυνση, η αχρείαστη διόγκωση της καταναλωτικότητας.

Και όλο αυτό το σύνθετο σκηνικό, δημιουργεί φαύλους κύκλους και παγίδες και εγκλωβίζει και σέρνει προς τα πίσω μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.

Βασική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της φτώχειας, κατά τη γνώμη μας, είναι να αλλάξουν οι δομές, που την προκαλούν και να κατανοηθεί πολιτικά ως ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης.

Η φτώχεια δεν αναχαιτίζεται, μέσα από τη λογική των «προγραμμάτων βοήθειας» και της φιλανθρωπίας. Αντίθετα διατηρείται με αυτά και αυξάνει.

Σαφώς είναι δύσκολες οι στιγμές, πολλές οι ανάγκες και κατά συνέπεια απαραίτητη η στήριξη με φιλανθρωπικές δράσεις και επιδόματα.

Δε διαφωνεί κανείς περί αυτού. Μοιράζονται προϊόντα, τρόφιμα και διάφορα άλλα πράγματα. Και μερικά χρήματα δίνονται.

Όμως, υπάρχει ένα μεγάλο ερωτηματικό, αλλά και ένα τεράστιο ερώτημα… Λύνει δια μαγείας τα προβλήματα των απόρων η πρόσκαιρη ενίσχυση;

Εκτιμούμε πως όχι. Η φιλανθρωπία, όπως και τα επιδόματα πολλές φορές “βολεύουν” καταστάσεις και εσφαλμένα ενίοτε δημιουργείται η εντύπωση ότι αρκεί να προσβλέπουμε στην καλή διάθεση των άλλων ή στην επιδοματική τακτική.

Δεν χρειάζεται η φιλανθρωπία; Δεν χρειάζεται να δίνονται τα επιδόματα; “Μα, να αφήσουμε εγκαταλελειμμένους τους συνανθρώπους μας”, αναρωτιούνται κάποιοι, “αφού και μισό κιλό ρύζι και ένα ζευγάρι παπούτσια τα έχουν ανάγκη;”.

Σαφώς και είναι χρήσιμη η φιλανθρωπία και είναι αξιέπαινοι όσοι την ασκούν, στο πνεύμα του ανθρωπισμού και της αγάπης, ανιδιοτελώς και όχι με ιδιοτέλεια… Και τα επιδόματα, ανακουφίζουν και αυτά προς ώρας.

Αυτό, που δεν πρέπει, όμως, είναι να αποτελούν μόνιμη κατάσταση, παγιωμένο σκοπό, δεδομένο προσανατολισμό, “βιομηχανία” ελπίδας.

Γιατί αντιλαμβάνεστε η κοινωνία δεν μπορεί να συντηρηθεί και να αναπτυχθεί υγιώς με τις φιλανθρωπικές διαθέσεις και επιδοματικές προθέσεις, είτε μικρής, είτε μεγάλης έκτασης είναι αυτές.

Δεν θα ήταν καλύτερα όλοι μαζί να προσπαθήσουμε να δημιουργηθούν εκείνες οι προϋποθέσεις, ώστε οι άνθρωποι μόνοι τους να εξασφαλίζουν τα προς το ζειν και όχι να περιμένουν να τους “πετάξουν” ένα πιάτο φαγητό στα μούτρα, τσαλακώνοντας την αξιοπρέπειά τους;

Μπορούμε να βοηθήσουμε κάποιον να βρει μια εργασία;

Μπορούμε να απασχολήσουμε κάποιον σε δικές μας δουλειές, δίνοντάς του ό,τι δικαιούται;

Μπορούμε να δουλεύουμε σε οποιαδήποτε εργασία, χωρίς να την επιλέγουμε;

Μπορεί το κράτος να καταπολεμήσει αποτελεσματικά και ουσιαστικά και μόνιμα την ανεργία, να εξαλείψει τις βαθιές ανισότητες και να εστιάσει στην καθολική κοινωνική εργασία;

Μπορεί η πολιτεία να διασφαλίσει ένα δωρεάν σύστημα υγείας για όλους;

Μπορούμε να αποκτήσουμε πραγματική παιδεία, ώστε να έχουμε τις βάσεις για να αλλάξουμε οι ίδιοι τη μοίρα μας και για να αξιολογούμε με όσο το δυνατόν αντικειμενικά κριτήρια τις πραγματικές μας ανάγκες;

Αν γίνουν αυτά, που είναι αυτονόητα και χρέος των δημοκρατικών διακυβερνήσεων, η προοπτική είναι μπροστά μας…

Διαφορετικά θα ζούμε σ’ έναν κόσμο, όπου η εξάρτηση από την κάθε είδους οικονομική πολιτική και από την φιλανθρωπία, υπάρχει περίπτωση να εξελιχθεί σε καρκίνωμα….

Από τη μια έχουμε πολλούς ανθρώπους να στερούνται τα αναγκαία και από την άλλη αυτούς, που είναι διατεθειμένοι να ξοδέψουν εκατομμύρια για να ταξιδέψουν και να παραμείνουν λίγα λεπτά της ώρα στο διάστημα, δείχνοντας ολοκάθαρα την αλαζονεία του πλούτου.

Τι τρομερή και τραγική αντίφαση και αντίθεση! Την ίδια στιγμή, που εννέα εκατομμύρια άνθρωποι το χρόνο, δηλαδή δεκατέσσερις χιλιάδες άνθρωποι την ημέρα σ’ όλο τον κόσμο πεθαίνουν από την πείνα ή από ασθένειες, που προκαλεί, κάποιοι σπαταλούν εκατομμύρια για μια διαστημική εκδρομή!

Ο υλισμός, όπως και αν εκδηλώνεται, με οποιαδήποτε θεωρία και θεώρηση, ιδεολογία και ιδεολόγημα, τροφοδοτεί τη φτώχεια.

Δεν λείπουν και σήμερα, παρότι είναι πολύ λιγότερες, σε σύγκριση με το απώτερο παρελθόν, εικόνες θλιβερής, σκληρής και κακομούτσουνης φτώχειας.

Ένα χαμόσπιτο, μια… παράγκα! Και φυσικά υπάρχουν. Μια παλιά θερμάστρα σ’ ένα χώρο, που χρησιμεύει για κουζίνα, τραπεζαρία, σαλόνι και υπνοδωμάτιο! Και φυσικά υπάρχουν. Άνθρωποι μ’ απελπισμένα βλέμματα και άδειες τσέπες! Και φυσικά υπάρχουν.

Όμως, την ίδια στιγμή, πολλοί από αυτούς τους συνανθρώπους μας, τι και αν το ερμάρι είναι άδειο από τις ποικιλίες, που τέρπουν τη γεύση(!), τι και αν αν η ντουλάπα δεν έχει πολυτελή υφάσματα, τι και και αν είναι παιδιά της σκληρής φτώχειας, είναι γεμάτη η καρδιά τους από αγάπη, αρετή, τιμιότητα και χωρίς βρωμιές η ψυχή τους.

Δεν γκρινιάζουν, δεν διαβρώνονται, δεν ατιμάζονται, αλλά αγωνίζονται με πόθο, πάθος και πίστη.

Από την άλλη πλευρά του λόφου, τα πλούτη… Ένας άλλος κόσμος, αστραφτερός, χλιδάτος, μ’ άνετα ζεστά δωμάτια, με καλοπέραση, με υπεραφθονία, με δύναμη.

Αυτή η δύναμη, δεν είναι λίγες οι φορές, που γεννά την επιθυμία της κυριαρχίας πάνω στους άλλους, την καταπίεση, την εκμετάλλευση, την ασυδοσία και τελικά καταντά τον άνθρωπο με άνθρωπο να μη μοιάζει.

Θα ήταν άδικο όμως να μην επισημάνουμε και τις περιπτώσεις εκείνες των πλουσίων, και των προηγούμενων εποχών και των σημερινών, που επιδίδονται στην ευεργεσία.

Αυτό, που εν τέλει έχει σημασία, είναι να καταλάβουμε ότι η οικονομία εξαρτάται, άμεσα ή έμμεσα, με το κοινωνικό πρόβλημα, με την ανθρώπινη διάσταση (τρώμε για να ζούμε, δεν ζούμε για να τρώμε, η υποταγή του πνεύματος στην ύλη αποτελεί αρνητισμό), καθώς και με το όραμα, τη φιλοσοφία και τον τρόπο ζωής, που διαλέγουμε και αποδεχόμαστε.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *