Θεσπρωτιάδα συνέχεια: 18η Ωδή αφιερωμένη μεταξύ άλλων στην ανατίναξη του Κουγκίου και τον χορό του Ζαλόγγου
Δημοσιεύθηκε 11/06/2020 | Από user | Σχολιάστε
ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΔΑ: Αρχαία και Νέα Ιστορία της Θεσπρωτίας σε 24 Ωδές σε δεκαπεντασύλλαβους δημοτικούς παραδοσιακούς στίχους, με ιστορικές αναφορές, επεξηγήσεις- και σχόλια.
(Προλεγόμενα το γιατί και τι εστί ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΔΑ-Βλέπε προηγούμενη δημοσίευσή μας).
ΩΔΗ Δεκάτη ογδόη (18η)
Η εν λόγω 18 Ωδή της ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΔΑΣ διαπραγματεύεται τoν σημερινό ποταμό Αχέροντα να διηγείται ως αυτόπτης μάρτυρας τους ηρωικούς αγώνες των Σουλιωτών, την ανατίναξη του Κουγκίου, τον δραματικό χορό του Ζαλόγγου, τα επίσης δραματικά γεγονότα στο Μοναστήρι του Σέλτσου κοντά στον Αχελώο ποταμό ή Ασπροπόταμο, τον επίσης εκεί δραματικό και ηρωικό χορό του Αχελώου, το ολοκαύτωμα της Δεσπως ΜΠΟΤΖΗ στο Πύργο του Δημουλά κοντά στην Ρηνιάσα στην Πρέβεζα, καθώς και την ατιμωτική πώληση της Πάργας στον Αλή Πασα και τον δραματικό στη συνέχεια εκπατρισμό όλων των κατοίκων αυτής όπως και τον επαναπατρισμό αυτών αργότερα στην Πατρίδα τουςτην Πάργα ήτοι:
Ο ΣΗΜΕΡΙΝΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΑΧΕΡΩΝ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ
Μη λες την Ιστορία που θύμιζε τον Αδη
Τους πόνους και τα κλάμματα και το βαθύ σκοτάδι
2
Μη λες τραγούδια θλιβερά με πικραμένα λόγια
Για μακρυνά κι αγύριστα ανθρώπων δρομολόγια
3
Μην λες την Ιστορία σου που θύμιζε τον Αδη
Τραγούδι άλλο να μας πεις Αχέροντα ποτάμι
4
Κι ο Αχέρων τα σταμάτησε νερά του να τα ρέει
Και με φωνή περήφανη αυτά τα λόγια λέει
5
Μεσ στα βουνά τα ηρωικά στο ξακουστό το Σούλι
Κρατάω νερό και Κλεφτουριάς ακούω γλυκό τραγούδι
6
Κι όπως τη στράτα μου τραβώ κάθομαι κι αγναντεύω
Τι βλέπω θέλω να σας πως σαν τ άγιο το Πιστεύω
7
Τους Μποτσαραίους πια τηρώ ορθοί στα καραούλια
Να κουβεντιάζουν ξάγρυπνοι με τ άστρα και την πούλια
8
Και δίπλα αντρείους να τροχούν τα μυτερά μαχαίρια
Να μην πατήσουν τα Χωριά τ Αλή Πασά τ ασκέρια
9
Βλέπω γυναίκες πολεμούν στις ράχες με τ αγγόνια
Και οι Τζαβέλληδες φωτιά να βάζουν στα κανόνια
10
Κι όλα τα παλληκάρια τους σαν αετοί στα βράχια
Ν πολεμούν ηρωικά σαν τ άγρια γεράκια
11
Οι Φουστανέλλες κυματούν στο φύσημα τ αγέρα
Και τα σπαθιά απ τη λάμψη τους τη νύχτα κάνουν μέρα
12
Βλέπω και και τον Καλόγερο τον Σαμουήλ στο Κούγκι
Παντέρημος πια έμεινες του λεν οι Αλβανοτούρκοι
13
Στα λαβωμένα χέρια του βάσταε βαρελοκούτι
Από τον πάτω ως την κορφή γεμάτο με μπαρούτι
14
Εδώ ποδάρι τ άπιστο Κούγκι δεν θα πατήσει
Το λέω και το ορκίζομαι ποτέ δεν θ’ατιμήσει
15
Κι απλώνοντας τα χέρια του στου φυτιλιού την άκρη
Νομάτοι, Κούγκι και εχθροί όλοι τους γίναν στάχτη
16
Μετά ακούω βρονραριές χιλιάδες μιλλιούνια
Απ τα λιθάρια πούπεφταν από τα κορφοβούνια
17
Και βλέπω με τα τέσσερα στα πόδια να το βάζουν
Αυτοί που διαλογίστηκαν το Σούλι να προστάζουν
18
Μετά κοιτάω το Ζάλογγο χαράδρα τη μεγάλη
Να πας στην άκρη δεν μπορείς σε πιάνει μαύρη ζάλη
19
Και βλέπω τις Σουλιώτισσες να γλυκοτραγουδάνε
Χορό να στήνουν λεβεντιάς μεσ στο γκρεμό πριν πάνε
20
Εξήντα και τις μέτρησα να πέφτουν μία μία
Μες στο φαράγγι το βαθύ τη γούβα τη θερία
21
Η μιά στην άλλη έλεγε Κυρές μη φοβηθείτε
Μ αληθινές Σουλιώτισσες κοιτάχτε να φανείτε
22
Την πίστη μας ν αλλάξουμε και σκλάβες να γινούμε
Κάλλιο στον κόσμο έχε γειά χίλιες φορές να πούμε
23
Το λόγο δεν απόσωσαν σε έργο τονε βάνουν
Οσο πιο γρήγορα μπορούν χωρίς στιγμή να χάνουν
24
Πρώτα πετάνε τα μωρά που βύζαναν τη Μάννα
Κι η Μάννα χάνει το παιδί και το παιδί τη Μάννα
25
Χέρι με χέρι χόρευαν στου βράχου την πλατεία
Σε κάθε γύρα του χορού έλειπε κι από μία
26
Καημένε κόσμε έχε γειά τραγούδι ξεκινούνε
Και τα πουλιά το πήρανε να τ’αηδονολαλούνε
27
Καημένε κόσμε έχε γειά και σεις ψηλές ραχούλες
Κάμποι σπηλιάραχα βουνά και σεις Σουλιωτοπούλες
28
Αυτά π ακούτε έγιναν για την Ελευθερία
Οπούχει για πρεπούμενο και της ζωής θυσία
29
Κι όπως το Ζάλλογο τηρώ βλέπω δυο περιστέρια
Από τον Ασπροπόταμο μούρχονταν τα χαμπέρια
30
Ο Αχελώος μου μηνά μ άσπρα χαρτιά σε γράμμα
Να τ’αναγνώνεις να θρηνείς να κλαις με μαύρο κλάμα
31
Ο Αχελώος μού’γραφε Ζάλογγος ένας άλλος
Στη γέφυρά του στήθηκε Ζάλογγος πιο μεγάλος
32
Στους χίλιους οχτακόσιους τρεις Δεκέμβριο το μήνα
Τότε το Σούλι έπεσε αβάσταχτο το κρίμα
33
Τούτη την έρημη χρονιά Σουλιώτες να τ αφήσουν
Το Σούλι αποφάσισαν να τ αποχαιρετήσουν
34
Με δάκρυα κι αναστεναγμούς φιλούν τ άγιο τους χώμα
Στα ξένα που θα πήγαιναν και πιο αλάργα ακόμα
35
Αλλοι πήγαν στο Ζάλογγο και άλλοι προς την Πάργα
Και άλλοι προς την Πρέβεζα μεσ στου χαμού τη λαύρα
36
Κι όσοι τον Νότη Μπότσαρη για αρχηγό τους παίρνουν
Στον Αχελώο πέρα εκεί να φτάσουν καταφέρνουν
37
Οχτροί τους παίρνουν παγανιά τους παίρνουν στο κατόπι
Με βόλια τους πυροβολούν μεγάλα σαν το τόπι
38
Κι αφού η μάχη άναψε τα βροντερά ντουφέκια
Που πέφτανε σαν τη βροχή σαν χιόνι τα φυσέκια
39
Πάνω στην ξυλογέφυρα στου Αχελώου το ρέμα
Διακόσια γυναικόπαιδα βρεθήκαν κυκλωμένα
40
Διακόσες τρυφερές ψυχές σκλάβες να μην γενούνε
Μες στα νερά τα ορμητικά πηδούν για να τις πιούνε
41
Και τα νερά τις δέχτηκαν με χάρη και καμάρι
Μια τέτοια αυταπάρνηση φόρο τιμής να πάρει
42
Κι από το Σέλτσο μόνες τους χτυπήσαν οι Καμπάνες
Λυπητερά για τα παιδιά και για τις δόλιες Μάνες
43
Κοίτα τα θιάμα ορέ ντουνιά παλληκαριά και μπέσα
Προτίμησαν να πέσουνε στον Αχελώο μέσα !!!
44
Μεσ στο ποτάμι ερίχτηκαν χωρίς σωσμού ελπίδα
Γιατί είναι ο θάνατος γλυκός για τη γλυκειά Πατρίδα !!!
45
Για την Πατρίδα τη γλυκειά και την Ελευθερία
Που άμα λείπουν κι η ζωή δεν έχει πιά αξία
46
Δεν .έχουν ούτε τίμημα δεν έχουν ούδ αξία
Μον έχουν καθώς πρέπια τους και της ζωής θυσία !!!
47
Απ’όλες μια ξεχώρισα στο ρού μου που πηγαίνω
Μια Κόρη δεκαοχτάχρονη του Μπότσαρη τη Λένω
48
Και την κοιτάω ηρωικά να πολεμάει μ ασκέρια
Με το ντουφέκι σισανέ (α) σπάθα μαλαματένια
(α)Σισανέ: το όπλο υπό μάλης έτοιμο να ρίξει βολές )
49
Κόρη για ρίξε τ άρματα στα τούρκικα τ ασκέρια
Σκλάβα να πας τ’ Αλή Πασά μες στα δικά του χέρια
50
Εγώ είμ η Λένω η Μποτσαρη η αδελφή του Γιάννη (α)\
Κι όσο η Λένω ζωντανή ο νους σας να το βγάνει
α)Αλλοι αναφέρουν ότι ήταν η αδελφή του Μάρκου)
51
Και με χαρούμενη φωνή και ψυχραιμία ηρώου
Μες στο ποτάμι ρίχνεται νερά του Αχελώου
52
Κι αυτό το μέρος το καλό πώγινε η αυτοθυσία
Πήδημα Καπετάνισσας το λέει η Ιστορία
53
Βλέπω γυναίκες ύστερα με βρέφη και μ αγγόνια
Να τρέχουν αποφεύγοντας τα οχτρικά κανόνια
54
Με Δέσπω Μπότζη εμπροστά στην Πρέβεζα τριγύρω
Μεσ στη Ρηνιάσα φτάσανε στο Δημουλά τον Πύργο
55
Γιώργαινα ρίξε τ άρματα δεν ειν εδώ το Σούλι
Φωνάζουν Αλβανότουρκοι εδώ είστε όλοι δούλοι
56
Η Δέσπω αφέντο-αλβανότουρκους δεν έκανε δεν κάνει
Η Δέσπω σκλάβα του Πασά ο νους σας μην το βάνει
57
Κι αφού περικυκλώθηκαν σε δισταγμό δεν μπήκαν
Βάζει η Δέσπω το δαυλί κι όλες φωτιά γινήκαν
58
Γιατί Τουρκών δεν ήθελαν οι σκλάβες να γινούνε
Ηρωικά προτίμησαν γιά πάντα να χαθούνε
59
Μετά στους κάμπους ροβολώ τα στάχυα ν’αβγαταίνουν
Να μεγαλώνουν τα σπαρτά τα δέντρα να βλασταίνουν
60
Να κάμω με τον Κωκυτό τη γη της Θεσπρωτίας
Κήπο με κρινολούλουδα Χώρα της αφθονίας
61
Μα πριν στη θάλασσα χαθώ πριν πιεί για να γλυκαίνει
Το Πέλαγος Ιόνιο πλατύτερο πριν γένει
62
Γιαλό γιαλό η θάλασσα η μυρωμένη η αύρα
Σιγά σιγά με σέρνουνε ως την καημένη Πάργα
63
Εδω ντουφέκια δε βροντούν εδώ δεν πέφτουν βόλια
Μα εδώ βογγούν κι εδώ αχούν δάκρυα και μοιρολόγια
64
Ηλιος αρνήθηκε να βγεί στον ουρανό απάνω
Κι η Γή ανθούς δεν ήθελε για να φυτρώνει άλλο
65
Κι όσα λουλούδια απόμειναν όλα τους θα μαδήσουν
Που οι Παργινοί σαν μάθανε την Πόλη πως θ’αφήσουν
66
Εκοτεινιάσαν τα βουνά πουλιά εβουβαθήκαν
Οι κάμποι δεν χορτάριαζαν κι οι θάλασσες μαυρήσαν
67
Κατάρα στα Ιγγλέζικα και δόλια τα χέρια
Η Πάργα θε να πουληθεί στ Αλή Πασα τ’ασκέρια
68
Η Πάργα θε να πουληθεί για ολιγοστούς παράδες
Μα οι Παργινοί δεν δέχονται να ζούνε σαν Ραγιάδες
69
Τραβούν γυναίκες τα μαλιά και γιατρεμό δεν έχουν
Οι Γέροντες μοιρολογούν τη Γή τους δάκρυα βρέχουν
70
Παπάδες παν με δάκρυα με τις καρδιές κομμένες
Και κλείνουνε τις Εκκλησιές νάν αλειτουργημένες
71
Και να μη μείνει τίποτα στο κουρσεμένο χώμα
Πήραν τα Ευαγγέλια και τους Σταυρούς ακόμα
72
Και των γονιών τα κόκκαλα δίχως στιγμή ν αργήσουν
Τα βγάζαν, οι Αλβανότουρκοι για να μην τα πατήσουν
73
Οι Παργινοί με κλάματα και πικραμένο στόμα
Με πόνο αποχαιρετούν το πατρικό του χώμα
74
Το οχτακόσια δέκα εννιά κι ακόμα χίλιους χρόνους
Τότες η Πάργα έπεσε δόλια και με πόνους
75
Χιλιάδες τέσσερες ψυχές ασπάζονται το χώμα
Και φύγαν για την ξενιτειά και πιό αλάργα ακόμα
76
Χιλιάδες τέσσερες ψυχές φύγαν με τα Βαγγέλια
Με πόνους κι αναστεναγμούς και πικραμένα χείλια
77
Παίρνοντας στα κρυφά κρυφά την ιερή των στάχτη
Να μην τους δει κακόβουλο και προδοσίας μάτι
78
Γιατί Γκιαούρικη (α) δεν θέλανε νά’χουνε δουλοσύνη
Μα προτιμούσαν Λευτεριά, αγάπη και ειρήνη
(α) Γκιαούρ και Γκιαούρικη: θα πει ο άπιστος αυτός που δεν
πιστεύει στο μαγαλοδύναμο Θεό
79
Κι αν φύγαν για την ξενιτειά αφήνοντας την Πάργα
Τη μέρα της επιστροφής είχαν στο νου τους πάντα
80
Μα θα περάσουν δίσεκτα και χρόνια πικραμένα
Ωσπου μεσ στη πατρίδα τους να ρθούν από τα ξένα
81
Κι όπως το κύμα μ’έσυρε στης θάλασσας τη μέση
Το Πέλαγος Ιόνιο για να πλατυτερέψει
82
Κοιτώ μιά μάζα από Λαό πάνω σε ξυλοβάρκες
Να χαίρονται και να γελούν λες και θα κάναν τσάρκες
83
Κι ευθύς το λόγο αρχινώ προς του Λαού τη Φάρα
Που πάτε βρε καλόπαιδα ;Γυρίζουμε στην Πάργα !!
84
Ανδρες γυναίκες και παιδιά ήρθαν από αλάργα
Πάλι να κατοικήσουνε ξανά στη δόλια Πάργα
85
Και ο καλός ο γυρισμός του Μάρτη είκοσι μία
Χίλιοι εννιακόσοι οι καιροί και χρόνια δεκατρία
86
Κι έτσι η Πάργα η ένδοξη η ξενοκουρσεμένη
ξανάγινε Ελληνική ιοστεφανωμένη (α)
87
Τότες οι Μωαμεθανοί στον Αγγελο τον Φέτση (β)
Κλειδιά της Πάργας έδωσαν κι Ελληνική κατέστη
88
Και προς τιμή του ο Ναυτικός ο Ομιλος στη Πάργα
Αθλητικά αγωνίσματα κάνει γι αυτόν τον Ανδρα
89
Μα πρίν χαθώ μες στα νερά στης θάλασσας τα βάθη
Ενα χατήρι σας ζητώ ο κόσμος να το μάθει
90
Τα λόγια πού’γραψα αυτά να γίνουνε τραγούδια
Και να τα λένε στα Σκολειά όλα τα μαθητούδια. !!!!
Τάδε έφη ο Θεσπρωτικός ποταμός Αχέροντας
Μικρές Επεξηγήσεις
α)Ιοστεφανωμένη: Σημαίνει η στεφανομένη με ία δηλαδή με βιολέττες. Η λεξη ιοστέφανος ήταν κοσμητικό επίθετο της Θεάς Αφροδίτης και πρωτοαναφέρεται από τον Ομηρο στο έργο του “Υμνος εις Αφροδίτην 5,18) καθώς και στη Θεογονία του Ησιόδου (στίχος 250).
β)Ο Αγγελος Φέτσης ήταν υπολοχαγός του Ελληνικού Στρατού στον οποίο στις 21 Μαρτιου 1913, ο εκεί Τούρκος Διοικητής Πάργας του παρέδωσε τα κλειδιά της Πόλης.
Οι Πρώτοι Συγγραφείς οι οποίοι έγραψαν για τα προαναφερόμενα των οποίων πολλά αποσπάσματα είναι καταχωρημένα στο Βιβλίο μας:
α.William EATON A servey of the Turkish Empire Λονδινο 1798
β.Ιστορία Σουλίου και Πάργας Βενετία 1815 από τον Ηπειρώτικο Εκδοτικό Οίκο του Νικολάου Γλυκύ. Αποδίδεται ότι είναι έργο του Χριστόφορου ΠΕΡΡΑΙΒΟΥ.
γ Ο πολυγραφότατος για την Ηπειρο Γάλλος Λόγιος Φραγκίσκος ΠΟΥΚΕΒΙΛ και Γενικός Πρόξενος Γαλλίας στην Αυλή του Αλή Πασά στα Γιάννενα 1805-1816 , Βιβλίο του Régénération de la Grèce-Iστορία της Αναγέννησης της Ελλάδας, Παρίσι 1824 .
δ. Τετάρτη κύρια πηγή είναι η πρώτη Συλλογή των Δημοτικών Τραγουδιών της Ελλάδας από τον Γάλλο Λόγιο και Ποιητή Κλαύδιο ΦΩΡΙΕΛ, Παρίσι 1824 τους στίχους των οποίων Τραγουδιών έδωσε στο ΦΩΡΙΕΛ μια ομάδα από διακεκριμένους Ελληνες Λόγιους οι οποίοι διέμεναν τότε στο Παρίσι και μεταξύ αυτών ο διακεκριμένος και ο μεγάλος διαφωτιστής του νεοελληνισμού ο Αδαμάντιος ΚΟΡΑΗΣ
ε. Ολοι οι μετέπειτα γράψαντες Ελληνες Ιστορικοί λίγο ή πολύ αναφέρονται και επαναλαμβάνουν τα κείμενα των προαναφερόμενων πρώτων Συγγραφέων
Σούλι-Κούγκι
Ο χορός του Ζαλόγγου
Το ιστορικό μοναστήρι του Σέλτσου
Κίτσος Τζαβέλλας
Μάρκος Μπότσαρης
Πάργα
Μετά τιμής
Γρηγόριος ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ
Συγγραφέας Ελληνιστής
Δρ. του Πανεπιστημίου της Σορβόννης
Πρόεδρος του ΘΟΥΚΥΔΙΔΕΙΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΥΒΟΤΩΝ
ΙΔΡΥΤΗΣ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΕΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΣΥΒΟΤΩΝ
ΥΓ) α) Ακολουθούν άλλες Ωδές απο τη ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΔΑ
Κατηγορία/ες: Επικαιρότητα, Πολιτισμός
