Θεσπρωτιάδα: Τα παραδοσιακά θεσπρωτικά πανηγύρια
Δημοσιεύθηκε 07/07/2020 | Από user | Σχολιάστε
ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΔΑ: Αρχαία και Νέα Ιστορία της Θεσπρωτίας σε 24 Ωδές σε δεκαπεντασύλλαβους δημοτικούς παραδοσιακούς στίχους, με ιστορικές αναφορές, επεξηγήσεις- και σχόλια.
(Προλεγόμενα ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΔΑΣ-Βλέπε προηγούμενη δημοσίευσή μας)
ΩΔΗ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΔΑΣ: «ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ» ΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ
Σημείωση: Η ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΔΑ αποτελείται από 24 Ωδές με ιστορικές πηγές με επεξηγήσεις και με σχόλια. Επειδή η αριθμητική κατάταξη των 24 Ωδών μπορεί να αλλάξει στην τελική μορφή, δεν αναφέρουμε για την εν λόγω, αριθμό Ωδής.
«ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ »
Οι Στίχοι:
Κρούξτε κλαρίνα και βιολιά
Κροτάτε και νταούλια
Και ας ας πάρει η χαραυγή
Ο Αυγερινός κι η Πούλια
2
Παίξτε τα τέλια όργανα
Βαράτε κι εσείς ντέφια
Μες στο μεράκι νά’ρθουμε
Να μπούμε και στα κέφια
3
Πες τε τραγούδια του χορού
Κάντε μας το χατήρι
Απόψε να το κάψουμε
Σ’ αυτό το πανηγύρι΄
4
Κρούξτε κλαρίνα και βιολιά
Ομορφα να χορέψω
Κι εγώ Φλουρί για αντάλλαγμα
Χρυσό θα σας φιλέψω
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ: Η αρχαία λέξη Πανήγυρις σήμερα Πανηγύρι, παράγεται από την Αντωνυμία Πάν και το ρήμα έγειρω, Σημαίνει δε μεγάλη συνάθροιση κόσμου , στην αρχαιότητα προς τιμή κάποιου Θεού, σήμερα προς τιμήν ενός ιερού προσώπου
Επεξηγήσεις Ιστορικές
Το κατωτέρω απευθύνεται κυρίως προς τους Θεσπρωτούς και όχι μόνο μαθητές και μαθήτριες.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο πανελληνίως γνωστός Τσάμικος χορός έχει ως πατρίδα την Θεσπρωτία η οποία πρωτύτερα απεκαλείτο δημοτικά και Τσαμουριά.
Το θέμα που τίθεται είναι ποιος από τους δύο, ο σημερινός Νομός Ιωαννίνων ή ο σημερινός Νομός Θεσπρωτίας έχει την πρωτοκαθεδρία στον αρχαίο λεγόμενο Πυρρίχειο Χορό ή απλά την Πυρρίχη καθότι αυτός ο αρχαιότατος χορός διαχρονικά εξελίχθηκε στον λεγόμενο Τσάμικο Χορό.
Θα εξετάσουμε λοιπόν το θέμα αντικειμενικά και από τη αρχή.
Οι Αχαιοί Ελληνες με αρχηγό τον Αγαμέμνωνα από το Αργος της Πελοποννήσου κάπου περί το 1220 π.Χ εισβάλουν την Τροία για να την κυριεύσουν. Γνωστά αυτά από το Ποιητή Ομηρο με την Ιλιάδα του. Κεντρικό σημείο της Ιλιάδας είναι ο λεγόμενος ΘΥΜΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ
Να γιατί
Κατά την πρώτη έφοδο οι Αχαιοί Στρατιώτες συλλαμβάνουν δυο ωραίες κοπέλες αιχμαλώτους και τις δίνουν ως έπαθλο την μια στον Αγαμέμνωνα (την κόρη Χρυσηίδα η οποία ήταν και κόρη του ιερέα του Θεού Απόλλωνα λεγόμενος Χρύσης). Την άλλη την πιο ωραία, την Βρισηίδα την δώσανε στο Αχιλλέα. Φυσικά και ο ένας και ο άλλος τις είχαν ερωτευθεί αντίστοιχα.
Μαθαίνει ο Θεός Απόλλων τα γεγονότα και στέλνει τον ιό της χολέρας και της πανούκλας στο Αρχαιο-ελληνικό στράτευμα. Καλούν το Μάντη Κάλχα να βρει την αιτία. Ο Μάντης Κάλχας υποδεικνύει ως ένοχο τον Αγαμέμνωνα διότι εκτός που δεν εδέησε στις παρακλήσεις του Ιερέα Χρύση να του επιστρέψει την αιχμάλωτη κόρη την Χρυσηίδα, αυτός τον εξύβρισε με πάρα πολύ απρεπή λόγια. Προσθέτει ο Μάντης Κάλχας: Άμα όμως ο Αγαμέμνων την επιτρέψει, ο Θεός Απόλλων θα γίνει πολύ καλός, δεν θα θυμώσει πλέον.
Ο εγωιστής Αγαμέμνων αναγκάζεται και επιστρέφει την κόρη Χρυσηίδα στο πατέρα της τον Ιερέα Χρύση.
Από την άλλη μεριά όμως ο Αγαμέμνων για αντάλλαγμα στέλνει τους στρατιώτες του νύχτα στη σκηνή του Αχιλλέα και του αρπάζουν βίαια την κόρη Βρισηίδα. Με την επέμβαση της μάνας του Αχιλλέα, της θεάς Θέτιδας και του Δία, ο Αχιλλέας επιστρέφει την Βρυσηίδα στον Αγαμέμνωνα, αλλά αρνείται να βγει στη Μάχη. Οι Τρώες κυριαρχούν στη μάχη.
Στη συνέχεια ο Εκτορας θα σκοτώσει το παιδικό και επιστήθιο φίλο του Αχιλλέα, τον Πάτροκλο και ο Αχιλλέας ξαναβγαίνει στη μάχη. Καλεί τον Εκτορα σε μονομαχία τον Τρώο Εκτορα, ο οποίος δέχεται, αλλά ο Αχιλλέας σκοτώνει τελικά τον Εκτωρα.
Εκτοτε τον κύριο λόγο για το θέμα που διαπραγματευόμαστε τον έχει η χήρα Ανδρομάχη καθότι ο άντρας ήταν ο Εκτορας.(οι Μαθητές στο σημείο αυτό δύνανται να προστρέξουν στην τραγική Ποίηση με τίτλο Ανδρομάχη του Ευριπίδη. Το τραγικό αυτό έργο έχει μια ιδιαιτερότητα για την Ηπειρο. Πρωτοπαίχτηκε στην Ηπειρο το 420 π,Χ επί βασιλείας Βασιλιά Ηπείρου Θαρύπα).
Με τον θάνατο και ενταφιασμό του Εκτορα τελειώνει η διήγηση της Ιλιάδας. Από άλλο έργο Ιλίου Πέρσις μάθαμε την συνέχεια του τρωικού πολέμου.
Στη συνέχεια τελειώνει ο πόλεμος στην Τροία αλλά πριν τελειώσει ο γιος του Αχιλλέα ο λεγόμενος Πύρρος ή Νεοπτόλεμος θα φονεύσει και τον Πρίαμο, τον Βασιλιά της Τροίας και τον γιο του Εκτορα και της Ανδρομάχης που ελέγετο Αστυάναξ ,
Τελειώνει οριστικά ο Τρωικός πόλεμος και οι αρχηγοί έριξαν κλήρο δηλαδή λαχνό για να μοιραστούν τα λάφυρα. Στον Πύρρο ή Νεοπτόλεμο, ο κλήρος του έλαχε να παντρευτεί την Ανδρομάχη.
Την παντρεύεται και σύμφωνα με τις αρχαίες φιλολογικές πηγές ήτοι «Νεοπτόλεμος (και Ανδρομάχη φυσικά) δε εν απείρω διαπρυσία» δηλαδή ο Νεοπτόλεμος μαζί με την Ανδρομάχη εγκαταστάθηκαν στην άπειρο Χώρα.
Τότε η σημερινή που λέμε Ηπειρος ήταν αρχικά γνωστή με το άπειρος χώρα, Ετυμολογικά η λέξη άπειρος αποτελείται. Κατά πρώτη περίπτωση, από το στερητικό άλφα και την ρίζα- πέρα- και εσήμαινε η χώρα με δίχως πέρας, η πελώρια χώρα, δηλαδή η μεγάλη χώρα, Και κατά δεύτερο από το άθροιστικό άλφα, όπερ και το πιθανότερο, και τη ρίζα – περ-και εσήμαινε η Χώρα, η απέναντι στη ξηρά προς σύγκριση από τη θάλασσα δηλαδή το Ιόνιο Πέλαγος.
Είναι άγνωστο που ευρίσκετο με ακρίβεια η εν απείρω διαπρυσία.
Κατά το δεύτερο Γάμο της Ανδρομάχης με τον Νεοπτόλεμο, έκαναν και έναν γιο τον λεγόμενο Μολοσσό, ο οποίος στη συνέχεια δημιούργησε το άλλο ένδοξο ηπειρώτικο αρχαίο Εθνος των Μολοσσών και υποτίθεται ότι έμεινε στην Πασσαρώνα κοντά στα σημερινά Γιάννενα. Το πλεονέκτημα μέχρι εδώ για την Πυρρίχη τον έχει ο Νομός Ιωαννίνων.
Στη συνέχεια ετούτος ο Νεοπτόλεμος αντί να πάει για ένα χρησμό στο κοντινό μαντείο της Δωδώνης, πηγαίνει στους Δελφούς. Τον βλέπει εκεί ο Ορέστης, είχανε και κάτι διαφορές προηγουμένως για τα…μάτια μια κόρης ονόματι Ερμιόνης (oι Μαθητές εδώ δύνανται να προστρέξουν στην τραγική Ποίηση με τίτλο Ορέστης) και τον σκοτώνει τον Νεοπτόλεμο ο Ορέστης .
Χήρα για τρίτη φορά η Ανδρομάχη θα παντρευτεί τον Ελενο, αδελφό του Εκτορα και θα εγκατασταθούν στην Αρχαία Κεστρίνη δίπλα στη Αρχαία Θεσπρωτία. Σήμερα Δήμος Φιλιατών και λίγο πιο πάνω ακόμη από τον ποταμό Θύαμι ή Καλαμά. Από το ζεύγος Ανδρομάχη –Ελενος θα γεννηθεί ο γιος Κεστρίνος.
Μια από τις καλύτερες απεικονίσεις στην παγκόσμια φιλολογία.
Ο Βασιλιάς της Τροίας ο γέρων Πρίαμος γονατιστός μπροστά στα πόδια του Αχιλλέα να τον ικετεύει να του επιστρέψει το σκοτωμένο σώμα του γιού του Εκτωρα. Ο Αχιλλέας θα ακούσει τις ικεσίες του Πριάμου και θα του επιστρέψει το σώμα του Εκτωρα για να γίνει ο ενταφιασμός του μετά με πολλές τιμές μέσα στην Τροία.
Στο σημείο αυτό τελειώνει η Ωμέγα Ραψωδία αλλά και η Ιλιάδα του Ομήρου.
Σημείωση:
Δεν αποκλείεται η ονομασία Φιλιάτες να προέρχεται από την λέξη -Ιλιον δηλαδή Ιλιάτες-Φιλιάτες
Αυτή η θεωρία είχε διατυπωθεί ήδη το 1875 δια του Γάλλου Ιστορικού Αιμίλιου ISABERT:
Επ’αυτού μας τα… χαλάει λίγο η Αινειάδα του Λατίνου Ποιητή Βιργίλιου όπου οι Θεσπρωτοί μαθητές μπορούν να προστρέξουν. Η Αινειάδα του Βιργίλιου αποτελεί εξαιρετικό Βιβλίο. Οπως και να το κάνουμε όμως αποτελεί αντιγραφή του Ομήρου.
Στη συνέχεια έρχεται στη σκηνή ύστερα από πολλούς αιώνες ο Πύρρος ο Βασιλιάς της Ηπείρου 318-271 π.Χ
Η αξιοθρήνητη πρόσφατη ιστορική Αλβανική ντροπή
Είναι αληθές ότι ετούτος ο Πύρρος παντρεύτηκε πολλές φορές. Μια από αυτές ήταν και μια βασιλοπούλα των Ιλλυρίων ονόματι Βιρκέννα με την οποία δεν κατάφεραν να τεκνοποιήσουν. Οι γείτονές μας οι Αλβανοί αυτόν τον Πύρρο τον Μολοσσό δηλαδή τον Ηπειρώτη, τον κάνανε όχι Ιλλύριο αλλά Αλβανό. Με αγάλματα και με πλατείες στα Τίρανα. Ακόμα και τον Μέγα Αλέξανδρο που είχε στενή συγγένεια με τον Πύρρο, η μάνα του Μεγάλου Αλέξανδρου η Ολυμπιάς ήταν βασιλοπούλα Ηπειρώτισσα και δια την ακρίβεια Μολοσσίδα.
Να’σου λοιπόν οι γείτονές μας επειδή το όνομα Αλέξανδρος στα Ισλαμικά είχε μεταφραστεί σε Ισκεντέρ και επειδή το νόμισμά τους λέγεται – λέκι, λέκια- παραγόμενο από ρίζα -Αλεκ- να’σου λοιπόν και ο Μέγας Αλέξανδρος προκύπτει Αλβανός την Καταγωγή !!!!!!!!!!!!!!!
Η Ιστορία τον εν λόγω Βασιλιά Πύρρου τον θέλει και ήταν Μολοσσός στην καταγωγή. Ωστόσο τα ανάκτορά του τα είχε χτίσει στη Θεσπρωτική αρχαία πόλη Πανδοσία, δίπλα στο Θεσπρωτικό αρχαίο Νεκρομαντείο και στις όχθες σχεδόν του Θεσπρωτικού ποταμού Αχέροντα.
Από εδώ δε ξεκίνησαν οι απόπειρες να καταλάβει την Ιταλία ετούτος ο Πύρρος δηλαδή ο Βασιλιάς της Ηπείρου.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Στη Κεστρίνη, η Ανδρομάχη γνώριζε οπωσδήποτε την Πυρρίχη. Αραγε εκεί και πρωτοχορεύτηκε.
Αυτός δε είναι ο λόγος που εμείς (και μη ΘΕΣΠΡΩΤΟΣ στη καταγωγή), ως προς την Πυρρίχη, δίνουμε την πρωτοκαθεδρία στην Κεστρίνη και στην αρχαία Θεσπρωτία. Μπορεί να υπάρξουν και διαφωνίες. Τις δεχόμαστε, αλλά η αντικειμενική αλήθεια και όχι η υποκειμενική άποψη αυτό προστάζει.
Επομένως πατρίδα της Πυρρίχης ήταν η αρχαιοτάτη Θεσπρωτία. Οι Πόντιοι οι οποίοι διεκδικούν και αυτοί την πατρότητα της Πυρρίχης είναι άσχετοι, απλά ο σημερινός χορός αυτών που μοιάζει λίγο με την Πυρρίχη. η οποία στην αρχή ήταν απλά μια οπλομαχητική επίδειξη δια χορού. Το όνομα Πυρρίχη παραγόμενο από Πύρρος στην περίπτωση των Ποντίων αλλά και των Κρητικών επίσης το αποκλείει παντελώς.
Υποσημείωση
Όλα τα παραπάνω αναφέρονται και στην Ελληνική Μυθολογία. Είναι δε η Ελληνική Μυθολογία όχι απλά μύθος αλλά διδακτικό μάθημα κυρίως για τους μαθητές. Ενας μαθητής διαβάζοντας ξερά την Ελληνική Μυθολογία χάνεται μέσα στο λαβύρινθο των παραγράφων. Οταν όμως στον μαθητή η Ελληνική Μυθοογία προσεγγίζεται έντεχνα στον τόπο του. τότε δείχνει ενδιαφέρον και αποκτά στη συνέχεια δημιουργικότητα.
Το Βιβλίο με την μεγαλύτερη κυκλοφορία διεθνώς ήταν η Βίβλος δηλαδή η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη. Αντικαταστάθηκε σήμερα από την Ελληνική Μυθολογία σε όλες σχεδόν τις χώρες και τα σχολεία του κόσμου. Εχω έναν εγγονό εδώ στο Παρίσι που διαμένω. Είναι 10 ετών και πηγαίνει στην τετάρτη τάξη Δημοτικού Σχολείου. Με παίρνει ο ίδιος στο τηλέφωνο και μου λέει. “Παππού, σήμερα η Δασκάλα μας έκανε μάθημα την Οδύσσεια του Ομήρου και τώρα γνωρίζω”. Χάρηκα αφάνταστα.
Άλλωστε όχι μόνο εμείς αλλά όλοι οι άλλοι αποκαλούν την Ελλάδα Λίκνον του Πολιτισμού, δηλαδή Μητέρα του Πολιτισμού. Αν τα ιερά Ευαγγέλια αρχίζουν με την έκφραση «εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ήν ο Θεός ». Η παγκόσμια φιλολογία θα έπρεπε να αρχίζουν με την έκφραση « Εν αρχή ήν ο Ομηρος και ο Ομηρος ην η Ελλάς. »
Ορισμένοι προσπαθούν με αστήριχτες και αβάσιμες θεωρίες συνωμοσίας να αμφισβητήσουν ότι είμεθα εμείς οι Νεο-Ελληνες απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων. Βέβαια το DNA είναι επιστήμη. Και ουδείς μπορεί να την αμφισβητήσει. Ωστόσο για να γινότανε αυτό, έπρεπε να είχαν πάρει το DNA δέκα εκατομμυρίων σημερινών Νεο-Ελλήνων. Παίρνοντας ένα και μόνο τυχαίο δείγμα δεν αποδεικνύεται τίποτα. Απλά η κακογλωσσιά τους μένει!!.
Απολογούμαι αν ξέφυγα λίγο προς το τέλος αλλά αυτά πρέπει να γράφονται.
Μετά τιμής
Γρηγόριος ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ
Συγγραφέας Ελληνιστής
Δρ του Πανεπιστημίου της Σορβόννης
Πρόεδρος ΘΟΥΚΥΔΙΔΕΙΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΥΒΟΤΩΝ
Ιδρυτής του ΘΟΥΚΥΔΙΔΕΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΣΥΒΟΤΩΝ
ΥΓ:Συνεχίζεται η δημοσίευση των υπόλοιπων Ωδών της ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΔΑΣ
Κατηγορία/ες: Επικαιρότητα, Πολιτισμός
