To Μοναστήρι της Βέλλιανης – Τρίτη Πάσχα 1959
Δημοσιεύθηκε 04/05/2021 | Από user | Σχολιάστε
Του Μάριου Αναστασίου Μπίκα
Παλαιότερα, κάθε χρόνο και κάθε Τρίτη του Πάσχα, κυρίως τα χωριά Προδρόμι, Βέλλιανη και Καρυώτι, συλλειτουργούσαν στο Μοναστήρι της Βέλλιανης, του Ιωάννη του Πρόδρομου. Η συμμετοχή των προσκυνητών ήταν μεγάλη, γιατί εκτός από τα ανωτέρω χωριά, συμμετείχαν και η Παραμυθιά, το Καμίνι και το Ζερβοχώρι.
Την ημέρα αυτή, πριν ακόμα σκάσει ο ήλιος στον κάμπο, οι Βελλιανίτες του κάτω μαχαλά, κατά σόγια και γειτονιές, ντυμένοι με τα πασχαλινά και κρατώντας τις μισοκαμένες άσπρες τους λαμπάδες, ανηφόριζαν για το Μοναστήρι, καλώντας καθ’ οδόν και τους συγγενείς τους. Τα παιδιά (αγόρια) έτρεχαν μπροστά, έχοντας στις τσέπες τους ένα κουλούρι και ένα αυγό, για να το τσουγκρίσουν και να τα φαν μετά τη Θεία Λειτουργία, αφού πάρουν αντίδωρο. Νωρίτερα δεν επιτρεπόταν να τα φαν, διότι αν τα έτρωγαν, όπως τους έλεγαν οι γονείς τους, ο παπάς θα τους έκοβε με το ψαλίδι τη γλώσσα. Όταν έφθαναν στον ΄Αγιο Νικόλα της Πάνω Βέλλιανης, άναβαν ένα κερί, φιλούσαν με τη σειρά τις εικόνες του τέμπλου και ύστερα κάθονταν στο πεζούλι, πού ήταν έξω αριστερά και δεξιά της κεντρικής πόρτας. Εδώ οι γεροντότεροι θυμούνταν παλιές ιστορίες και τις μολογούσαν με καημό. Θυμούνταν τα κιβούρια (μνήματα) των παλιών Βελλιανιτών και έλεγαν :
– Να, εκεί « κοιμάται » ο …. Δίπλα του είναι ο … και πιο εκεί η …
Εδώ όταν έφθαναν και οι υπόλοιποι Βελλιανίτες, έπαιρναν καλή ανάσα και χτυπούσαν και την καμπάνα, που κρεμασμένη στο ψηλό καμπαναριό, φαινόταν από όλο τον κάμπο της Παραμυθιάς. Το χτύπημά της δεν ήταν εύκολο. Γινόταν με μακριά αλυσίδα και ήθελε δύναμη και τέχνη. Γι’ αυτό, τα παιδιά, αν και επιθυμούσαν να τη χτυπήσουν, δεν τα κατά-φερναν. Ωραία χτυπούσε την καμπάνα ο Τάκη – Στέφος ( Χρήστος Στεφάνου ). Ο Τάκης τύλιγε καλά την αλυσίδα στο ένα του χέρι και τρέχοντας πότε μπρος και πότε πίσω τη χτυπούσε ρυθμικά. Η καμπάνα του ΄Αη Νικόλα ήταν απ’ τις καλύτερες στην περιοχή. Την είχαν κάνει δωρεά οι αγωγιάτες Φίλης Στέφος (πατέρας του Στέφο – Φίλη) και ο Λάμπρο – Μάρκος (Μπίκας), (πατέρας της Παπαχρήσταινας ). Είχε κατασκευαστεί στα Γιάννινα από παλιούς καλούς τεχνίτες. Όταν την χτυπούσαν, ακουγόταν μέχρι το Καναλάκι του Φαναριού, όπως έλεγαν οι παλιότεροι. Ο ήχος της ήταν παρατεταμένος και γλυκός. Και, σαν τον άκουγες, ένιωθες μέσα σου μια γαλήνη, που σε τραβούσε κοντά της. …
Από τον ΄Αγιο Νικόλαο οι Βελλιανίτες ανηφόριζαν σιγά σιγά για τον ΄Αη Γιάννη. Περνούσαν κάτω από το Νεράκι, τη Δραγατσούρα, στην οποία το χειμώνα έβγαινε πολύ νερό, και μόλις συναντούσαν την πρώτη ανηφόρα, αντάμωναν με τους Προδρομίτες. Οι Προδρομίτες ήταν πολλοί. Πολλοί περισσότεροι από τους Βελλιανίτες. Την ημέρα αυτή όλοι ανέβαιναν στο Μοναστήρι, για να δεχτούν τη χάρη του. Οι Βελλιανίτες με τους Προδρομίτες είχαν παλιές και πολλές συγγένειες. Οι παπάδες τους, ο παπα – Χρήστος (Φιλίππου) και ο παπα-Γάκης, ήταν αδέρφια. Εκτός όμως τούτου ο παπα – Χρήστος και ο Νάσιο – Αντωνίου είχαν έρθει σώγαμπροι στη Βέλλιανη και μάλιστα και οι δυο στους Μπικαίους (Μαρκαίους παλιά). Οι Παπαφωταίοι κατοικούσαν στο Προδρόμι. Και μετοίκησαν στη Βέλλιανη, επειδή ο Βασίλη – Παπαφώτης ήρθε σε ρήξη με τον αγά Μουσιά Σιάνη.
΄Ετσι, με τη συλλειτουργία αυτή στο Μοναστήρι είχαν την ευκαιρία να σμίξουν τα σόγια, να κουβεντιάσουν και να θυμηθούν τα παλιά.
Οι περισσότεροι προσκυνητές, μόλις πλησίαζαν την κεντρική πόρτα της μάντρας της Μονής, κουρασμένοι όπως ήταν, έστριβαν αριστερά και μετέβαιναν στη βρύση, στη βρύση του Μοναστηριού, όπως την ονόμαζαν. Εδώ, έπλεναν τα χέρια και, αφού έριχναν στα αναμμένα τους μάγουλα μερικές χούφτες νερό, επέστρεφαν για να εισέλθουν στην αυλή του Μοναστηριού. Τώρα οι ψαλμωδίες, με τον αντίλαλο στα βράχια του βουνού, ακούγονταν καθαρά. Ο Ζώης (Πέτσιος) από το Προδρόμι και ο Μήτρος (Φιλίππου) με τον Τόλη (Ντούγιας) από τη Βέλλιανη έψαλαν με κατάνυξη. Καθένας που έμπαινε στην εκκλησία, άναβε μερικά κεριά, μια λαμπάδα για τον ΄Αγιο και φιλούσε την εικόνα του Ιωάννη του Πρόδρομου, που ήταν τοποθετημένη σε τραπέζι μπροστά από τη δεξιά κολώνα του μεσαίου κλίτους. Πολλοί άναβαν και κεριά στους πεθαμένους συγγενείς τους. Οι συγγενείς αυτοί ήταν θαμμένοι βορειοδυτικά της εκκλησίας, επειδή κυρίως κατά την περίοδο του Β΄. παγκοσμίου πολέμου σκοτώθηκαν στη μάχη του Κάστρου της Βέλλιανης (07.11.1943) ή πέθαναν από την πείνα, τις αρρώστιες και τις άλλες κακουχίες της εποχής. Οι άντρες και πιο πολύ τα παιδιά, αφού παρέ-μεναν μισή ώρα περίπου στον κυρίως ναό, εξήρχοντο από τη δυτική μικρή του πύλη. Και από αυτά, άλλα μεν ανέβαιναν στο ριζό του βουνού και μάζευαν ασφακίδι, άλλα δε συζητούσαν σιγοφώνως στην αυλή, κάτω από το μεγάλο φτελιά.
Ο αείμνηστος Σπύρος Μουσελίμης ξεδιψάει με το κρύο της νερό, ενώ δεξιά του παρακολουθεί ο γράφων Μάριος Αναστ. Μπίκας. Σήμερα η βρύση του Μοναστηριού δεν υπάρχει.
Όταν τελείωνε η Θεία Λειτουργία τα σόγια κι οι γνωστοί αντάμωναν και χαιρετιόνταν στο προαύλιο της εκκλησίας. Οι γυναίκες φιλιόνταν σταυρωτά και οι άντρες δια χειραψίας. Οι ανύπαντροι στο διάστημα αυτό έριχναν κρυφές ματιές στις καλοντυμένες χαμηλοβλεπούσες νέες και συνήθως τις επόμενες μέρες οι προξενήτρες ή προξενητάδες έκαναν χρυσές δουλειές, δίνοντας και παίρνοντας πληροφορίες.
Τα αγόρια, κυρίως αυτά που έπαιζαν ποδόσφαιρο, έφευγαν πριν ακόμα τελειώσει η Θεία Λειτουργία. Κατέβαιναν στο Μεγαμπέλι, το γήπεδο του Προδρομίου κι εκεί προπονούνταν για το μεγάλο ποδοσφαιρικό αγώνα των ομάδων Προδρομιού – μικτής Βέλλιανης και Καρυωτιού.
Οι άντρες αφού περίμεναν στην αυλή μέχρι να εξέλθουν από την εκκλησία οι ιερείς, κατηφόριζαν όλοι μαζί και έπαιρναν θέση στα λιθά- ρια (τις εξέδρες) ανατολικά του γηπέδου. Εκεί πιο μπροστά είχαν πάρει θέση και οι άντρες, οι γυναίκες, οι νέες και οι νέοι.
Το παιχνίδι άρχιζε χωρίς διαιτητή. Διαιτητής ήταν η ειλικρίνεια και ο χαρακτήρας του κάθε παίχτη, ως και το πάθος του για τη συνέχιση του αγώνα και τη νίκη της ομάδος του. Ο Πέτρος (Γκάτζιας), τερματοφύλακας του Προδρομιού, με το ψηλό του ανάστημα – πάνω από δύο
Διακρίνονται : Στο μέσο ο Μητροπολίτης της Παραμυθιάς Τίτος (Ματθαιάκης)
Από τα αριστερά : οι ιερείς (όρθιοι) : ο παπα – Χρήστος (Φιλίππου), ο παπα – Γάκης (Παπαφώτης), ο Διάκονος της Μητρόπολης Παραμυθιάς (Καραμαγκιώλης Κων.) και ο παπα – Γάκης (Σταύρου)
( Οι δύο καθιστοί ιερείς είναι άγνωστοι )
Από τα δεξιά (καθιστοί οι Βελλιανίτες ) : Ο Ευάγγελος Παπαφώτης, ο δάσκαλος της Βέλλιανης Σιόντης Κωνσταντίνος, ο Χαρίση – Μπίκας και ο Μήτρο – Λώλος. (ο άλλος κύριος με τα γυαλιά είναι άγνωστος)
(2) Φωτό : Από το Αρχείο Romfea
μέτρα – εντυπωσίαζε με την τόλμη του στις πιο επικίνδυνες φάσεις τόσο πολύ, ώστε πολλοί νόμιζαν ότι αυτοθυσιαζόταν. Εκτός τούτου, με την τεχνική που αυτοδίδακτα διέθετε στη σύλληψη ή απόκρουση της μπάλας, ρύθμιζε πάντα τη νίκη ή την ήττα της ομάδας του.
Μέσα στις δυο ομάδες υπήρχαν και παίκτες, οι οποίοι ήθελαν τη νίκη της ομάδας του, αλλά δεν την έβαζαν στην πρώτη θέση. Πρώτη θέση έβαζαν τη διεξαγωγή του αγώνα. Σ’ αυτούς ανήκαν ο Κίτσιο – Μήτρος, ο Γιάννη – Σταύρου, ο Γιάννη – Πέτσιος, ο Νίκος του Κώτσιο – Νικόλα, ο Αρσένη – Τάχυας κ.ά.
΄Ηταν Τρίτη Πάσχα του έτους 1959. Κόσμος πολύς είχε συγκεντρωθεί στο Μεγαμπέλι, για να παρακολουθήσει το μεγάλο ποδοσφαιρικό αγώνα των δύο ανωτέρω ομάδων. Οι παίκτες της μικτής ομάδας, μόλις έκαναν σέντρα και κατέβηκαν στη μεγάλη περιοχή της αντιπάλου ομάδας, ο Μ….. σούταρε με τα λαστιχένια του παπούτσια, τότε κανένας δεν είχε ποδοσφαιρικά, και η μπάλα ύστερα από ένα δυνατό μπαμ, έπεσε στη μικρή περιοχή του Πέτρου, όπου και έμεινε ακίνητη. Οι θεατές, ανάμεσα στους οποίους ήταν και οι τρεις ιερείς, έβγαλαν ένα παρατεταμένο α. α … και στη συνέχεια έφυγαν για τα σπίτια τους. Τότε οι παίχτες δεν είχαν πολλές μπάλες, για να συνεχίσουν με άλλη τον αγώνα. Είχαν μόνο μια, που την αγόραζαν συνεταιρικά, και όταν σκιζόταν την έραβαν μόνα τους.
Η έναρξη των εργασιών για την ανακαίνιση του Μοναστηριού
Η αγγελία ότι οι εργασίες για την ανακαίνιση του Μοναστηριού της Βέλλιανης άρχισαν, χαροποίησε όχι μόνο τους διαβιούντες στην περιοχή κατοίκους, αλλά και τους ξενιτεμένους εντός και εκτός της Ελλάδας. Μάλιστα δε ρίγη συγκίνησης δημιούργησαν και οι φωτογραφίες του καθαρισμού στο εσωτερικό του Καθολικού ως και στον πέριξ αυτού χώρο. Και όλα αυτά είναι έργο της άτυπης Επιτροπής που δημιουργή-θηκε πριν από χρόνια, με πρόεδρο τον Προδρομίτη Χρήστο Δ. Σιώζο, συγγραφέα και Δρ. Ιατρικής – Παθολόγο / Ρευματολόγο.
Η εν λόγω Επιτροπή, αφού εργάστηκε και συνεργάστηκε, ξεπερνώντας όλα τα κάποτε ανυπέρβλητα εμπόδια, κατόρθωσε να φθάσει στην έναρξη των εργασιών, βάζοντας το νερό στο αυλάκι, όπως από πολλούς γράφτηκε.
Σήμερα εικάζεται ότι η Επιτροπή είναι « το αφεντικό » της Μονής της Βέλλιανης », είναι η ψυχή, « ο νοικοκύρης » που ανακαινίζει το παλαιό ετοιμόρροπο σπίτι του .
Γι’ αυτό το λόγο και της ευχόμαστε καλά τελειώματα και του χρόνου Τρίτη του Πάσχα, 26 Απριλίου, να συλλειτουργηθούμε στο Μοναστήρι του Ιωάννη του Πρόδρομου.
Μ.Α.Μ
Κατηγορία/ες: Απόψεις
