Τρόποι διάσωσης, διάδοσης και προβολής της παράδοσης, της ζωής και του λαϊκού πολιτισμού των Σαρακατσαναίων.
Δημοσιεύθηκε 05/11/2022 | Από user | Σχολιάστε
Η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΠΡΙΝΙΩΤΗ ΣΤΟ 27 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ
Δεν είναι η πρώτη φορά που έχω κάνει την πρόταση για μια σαρακατσάνικη πανστρατιά, προκειμένου να γίνει μια οργανωμένη προσπάθεια, ώστε να καταγραφεί ευρύτερα, να διασωθεί και να προβληθεί η σαρακατσάνικη παράδοση και ο λαϊκός μας πολιτισμός.. Το έχω ήδη προτείνει και σε κάποια άρθρα μου, κυρίως στα Σαρακατσάνικα Χαιρετήματα, και το τόνισα με έμφαση κατά το Γ΄ Διεθνές Συνέδριο των Σαρακατσαναίων στη Λαμία τον Μάρτιο του 2016, σε σχετική εισήγηση που είχα κάνει τότε. Δυστυχώς μέχρι σήμερα η πρότασή μου αυτή δεν υιοθετήθηκε στην πράξη.
Δυο λόγια για τις έννοιες του πολιτισμού και της παράδοσης
Ο πολιτισμός, κατά μία έννοια, είναι το σύνολο των υλικών, πνευματικών και ηθικών επιτευγμάτων , που σε κάθε εποχή, έπαιζε και παίζει καθοριστικό και καθοδηγητικό ρόλο στη ζωή και στην πορεία του ανθρώπου. Αυτός έχει τη δύναμη να στέκεται ως ανάχωμα στην ανατροπή των αξιών, να στηρίζει τα άτομα και την κοινωνία και επιπλέον να δίνει νόημα στη ζωή. Σήμερα, ίσως, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ο πολιτισμός δεν είναι πολυτέλεια, αλλά καθημερινή ανάγκη του ανθρώπου. Μπορεί, κάλλιστα, να μπει σε πρώτη γραμμή προτεραιότητας και να λειτουργήσει ως αντίδοτο στα δύσκολα προβλήματα που βιώνει η ελληνική κοινωνία, στην υποχώρηση της ανθρωπιάς και στη συνεχιζόμενη δύσκολη σημερινή κατάσταση. Γενικά, ο πολιτισμός ενδυναμώνει τη ζωή μας.
Πολιτισμός, κατά το Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας, ΠΑΠΥΡΟΣ είναι και το σύνολο των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων της συμπεριφοράς ενός ατόμου, τα οποία το διαφοροποιούν από το άτομο ή από τα άτομα άλλου κοινωνικού στρώματος.
Συναφής με τον πολιτισμό είναι και ο όρος Παράδοση. Κατά τον Μπαμπινιώτη, «παράδοση είναι το σύνολο αλλά και το καθένα χωριστά από τα στοιχεία του παρελθόντος ενός πολιτισμού, που διασώζονται προφορικά και μεταδίδονται από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά».
Η παράδοση, από μια άλλη σκοπιά προσδιορίζει την ταυτότητα κάθε έθνους και κάθε κοινωνικής ομάδας.
Θεωρώ αναγκαίο, στο σημείο αυτό, να διευκρινίσω ότι παράδοση δεν σημαίνει συντηρητισμός ούτε οπισθοδρόμηση ούτε στασιμότητα, επειδή μεταφέρει αρχές και αξίες από το παρελθόν. Η παράδοση μπορεί, κάλλιστα, να λειτουργήσει ως πηγή έμπνευσης και δημιουργίας, για το παρόν και το μέλλον. Εκείνο που απαιτείται είναι η προσεκτική επιλογή των στοιχείων που πρέπει να διατηρούνται και να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα κάθε εποχής. Αλλά, για να γίνει σωστή επιλογή, απαιτείται, πρωταρχικά, η καταγραφή, η διάσωση, η γνώση και η βίωση της παράδοσης, όπου είναι δυνατό.
Γιατί είναι απαραίτητη η καταγραφή και η διάσωση της παράδοσης
Όμως, η σημερινή πρώτη γενιά και η δεύτερη ως ένα βαθμό, δεν έχουν βιώματα και μνήμες από το παρελθόν της νομαδικής ζωής. Επομένως, κατά τεκμήριο, μόνο η σημερινή τρίτη γενιά κουβαλάει βιώματα, εμπειρίες και μνήμες του παρελθόντος. Αδήριτος ο χρόνος δεν αφήνει πια πολλά περιθώρια ζωής σε αυτή τη γνήσια και αυθεντική πηγή του πολιτισμού μας. Οι Σαρακατσάνοι του νομαδικού βίου, δηλαδή οι γνήσιοι εκφραστές της παλαιότερης μορφής ζωής, ολοένα και λιγοστεύουν. Κρίνω σκόπιμο να σας αναφέρω ότι τα τελευταία χρόνια έχω συνομιλήσει με 40 άτομα Σαρακατσάνους και Σαρακατσάνες Από αυτούς οι 15 δεν υπάρχουν πια στη ζωή. Είναι βέβαιο ότι έφυγαν αρκετοί πρόγονοί μας, που πήραν μαζί τους πλευρές από τη ζωή και τον πολιτισμό, χωρίς εμείς οι νεότεροι να τους αξιοποιήσουμε και να τους εκμεταλλευτούμε. Αυτό σημαίνει ότι κάποιες όψεις του πολιτισμού και της παράδοσής μας έχουν χαθεί οριστικά από ολιγωρία δική μας. Θεωρώ ότι είναι καιρός να αποφασίσουμε, ώστε να μην επιτρέψουμε άλλες απώλειες. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη ανόθευτες και πλούσιες σαρακατσάνικες πηγές, τις οποίες οφείλουμε να εντοπίσουμε, να εκμεταλλευτούμε και να αντλήσουμε πολύτιμα στοιχεία, τα οποία θα ενδυναμώσουν το ωραίο μωσαϊκό του λαϊκού μας πολιτισμού. Οι καιροί δεν περιμένουν.
Μπορώ να σας εξομολογηθώ ότι έχω συναντήσει Σαρακατσάνους και Σαρακατσάνες αγράμματους, προχωρημένης ηλικίας, που με εξέπληξαν με τη διαύγεια του πνεύματός τους και με τον πλούτο των αναμνήσεών τους. Πιστεύω ότι υπάρχουν ακόμη τέτοιοι Σαρακατσάνοι, έστω και λίγοι, που κουβαλούν πλούσιες μνήμες από δικά τους βιώματα και πρέπει το γρηγορότερο, ή καλύτερα άμεσα, να τους εκμεταλλευτούμε. Αρκετοί από αυτούς δεν διηγούνται μόνο τα δικά τους βιώματα, αλλά αναφέρουν ιστορίες και περιπέτειες Σαρακατσαναίων, που άκουσαν από άλλους μεγαλύτερους. Αυτές οι ιστορίες, όπως γίνεται αντιληπτό, είναι πολύτιμες για την μελέτη της πορείας και του πολιτισμού των Σαρακατσάνων.
Τρόποι ανάδειξης του πολιτισμού. Ο ρόλο της ΠΟΣΣ και των τοπικών συλλόγων.
Στο μέγα θέμα της διάσωσης, της καταγραφής, της προβολής και της διαιώνισης του λαϊκού πολιτισμού των Σαρακατσαναίων τον πρώτο λόγο έχουν η Π.Ο.Σ.Σ. και οι κατά τόπους σύλλογοι. Βέβαια, δεν αποκλείεται και σε ατομικό επίπεδο να έχουμε καταγραφή και διάσωση, όμως μέσω της Π.Ο.Σ.Σ. και των συλλόγων θα έχουμε τα καλύτερα αποτελέσματα. Τα χρονικά περιθώρια που έχουν απομείνει στένεψαν δραματικά. Νομίζω ότι είναι επιτακτική ανάγκη, πέρα από τη δυνατότητα που έχει ο καθένας να συλλέγει και να καταγράφει πάσης φύσεως πληροφορίες από το παρελθόν μας, να γίνει μια οργανωμένη προσπάθεια, κάτω από τη καθοδήγηση της Π.Ο.Σ.Σ. και των τοπικών συλλόγων. Για διευκόλυνση μπορεί να καταρτιστούν ενδεικτικά ερωτηματολόγια που θα απευθύνονται σε άντρες και γυναίκες και θα καταγράφονται οι απαντήσεις τους. Έχω καταρτίσει ενδεικτικά ερωτηματολόγια και είναι στη διάθεσή σας. Σε μια τέτοια οργανωμένη πανσαρακατσάνικη προσπάθεια θα έχουμε τη δυνατότητα να εμπλέξουμε και τις τρεις γενιές. Οι παλαιότεροι θα διηγούνται και οι νεότεροι θα καταγράφουν. Στους νεότερους σαφώς περιλαμβάνουμε και τους μαθητές και τους φοιτητές. Αν αυτό γίνει, όπως προανέφερα, με οργανωμένο τρόπο – μέσω της Π.Ο.Σ.Σ. και των συλλόγων – θα έχουμε τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούμε αν όχι όλους τους Σαρακατσάνους και όλες τις Σαρακατσάνες, όπου γης, τουλάχιστον την πλειονότητα, και έτσι να μην αφήσουμε κανένα περιθώριο για άλλες πολιτιστικές απώλειες. Βέβαια, είναι απαραίτητο η καταγραφή να γίνεται με μαγνητόφωνο ή κινητό τηλέφωνο, με φωτογραφίες και βιντεοσκοπήσεις. Έτσι, εκτός από τις πληροφορίες σε πτυχές του σαρακατσάνικου πολιτισμού, θα έχουμε συγχρόνως στα χέρια μας έναν επιπλέον πολύτιμο θησαυρό, δηλαδή και την καταγραφή του γνήσιου γλωσσικού ιδιώματος των Σαρακατσαναίων.
Είναι πασίγνωστο πια ότι οι Σαρακατσάνοι χρησιμοποιούν από παλιά μόνο την ελληνική γλώσσα. Η διατήρησή της από αυτούς, με πολλές αρχαιοελληνικές και ομηρικές λέξεις, όπως απέδειξε με τα βιβλία του ο Ν. Κατσαρός, αποτελεί σοβαρή ένδειξη για την αρχαιοελληνική καταγωγή των Σαρακατσάνων.
Και εφόσον γίνει αυτή η προσπάθεια για καταγραφή, θα υπάρχει η δυνατότητα μελέτης του γλωσσικού ιδιώματος των Σαρακατσαναίων ανά χώρα και περιφέρεια. Αυτό το θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό και είναι ανάγκη να γίνει άμεσα, θα έλεγα. Και να μην ξεχνάμε ότι η γλώσσα αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της ταυτότητας κάθε κοινωνικής ομάδας και κάθε λαού. Ας φροντίσουμε να μην χαθεί ούτε μια λέξη.
Μαζί με το γλωσσικό υλικό μπορούμε ταυτόχρονα να εξασφαλίσουμε και άλλο υλικό που σχετίζεται με τις παραδόσεις, ήθη, έθιμα, γιορτές, ευχές, κατάρες, αινίγματα, αρρώστιες, θεραπείες, καλύβια, μαντριά, φύλαξη κοπαδιών, άρμεγμα, τροφή, ενδυμασία, τόποι ξεχειμωνιάσματος και ξεκαλοκαιριού, δημοτικά τραγούδια, παραδόσεις, παραμύθια, ευτράπελες διηγήσεις, παροιμίες, παροιμιακές εκφράσεις, σκηνές από τη νομαδική ζωή, κτηνοτροφικές εργασίες κατά τις τέσσερις εποχές του χρόνου, συζητήσεις ανδρών, γυναικών, γερόντων, τρόποι διασκέδασης (γάμοι , αρραβώνες, γιορτές, πανηγύρια), παιγνίδια (αγοριών, κοριτσιών, ηλικιωμένων), ασχολίες ανδρών και γυναικών, ονόματα ζώων, ποικιλίες σφυριγμάτων κ.α.
Πιθανά προβλήματα κατά την καταγραφή
Σε αυτή τη γενική προσπάθεια συλλογής και καταγραφής στοιχείων του πολιτισμού, της ζωής και της παράδοσης, να γνωρίζουμε ότι άλλοι διηγούνται αυθόρμητα, χωρίς να προηγούνται ερωτήσεις και άλλοι, που αποτελούν την πλειονότητα, διηγούνται μόνο ύστερα από ερωτήματα. Η χαρακτηριστική φράση, που άκουγα είναι: «ρώτα με να σ’που».
Μια προσωπική μου διαπίστωση είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας νιώθουν την ανάγκη να διηγούνται με ευχαρίστηση, αλλά, επειδή, όπως προανέφερα, θα εμπλέξουμε και τους νέους, σ’ αυτή τη διαδικασία, υπάρχει ο κίνδυνος η νεολαία να μην δημιουργεί το κατάλληλο κλίμα κατά τη συνομιλία. Δεν αποκλείεται, δηλαδή, κάποιοι νέοι να χαμογελάσουν, για παράδειγμα, ακούγοντας τον τρόπο της αφήγησης των ηλικιωμένων και το γλωσσικό σαρακατσάνικο ιδίωμα. Καλό είναι να τους επιστήσουμε την προσοχή, ώστε να δείχνουν σεβασμό, διακριτικότητα και αυτοσυγκράτηση. Επιπλέον, να φροντίζουν, ώστε τα μέσα φωνοληψίας ή φωτογράφησης να μην επηρεάζουν αρνητικά τον αφηγητή.
Επίσης, είναι δυνατό να συναντήσουμε επιφυλακτικότητα σε περιπτώσεις που κάποιος ή κάποια αφηγείται προσωπικά περιστατικά ή περιστατικά που αφορούν άλλα οικεία πρόσωπα. Θυμάμαι ότι μια θεία μου, όταν τη ρώτησα να μου πει ένα καλημέρι, μετά τον πρώτο στίχο, κόμπιασε και μου απάντησε χαρακτηριστικά: «Όι, δεν μπορού να τα που, μωρέ Γιώργου!» Σ’ τέτοιες συγκινησιακές καταστάσεις είναι προφανές ότι δεν είναι σκόπιμο να επιμένουμε και να γινόμαστε φορτικοί ή πιεστικοί. Θα ήθελα να τονίσω επίσης, ότι παίζει σημαντικό ρόλο αν τα πρόσωπα που συνομιλούν συνδέονται με σχέσεις συγγένειας ή γνωριμίας. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, συνήθως, δεν υπάρχουν αναστολές. Πάντως, όταν οι νέοι θα μιλούν με γνωστά τους πρόσωπα, όπως γιαγιάδες ή παππούδες, είναι πολύ πιθανό να μην υπάρχουν αναστολές, να ξεκλειδώνουν πιο εύκολα οι σαρακατσάνικες καρδιές και να έχουμε τα καλύτερα αποτελέσματα.
Άτομα – Σύνδεσμοι, δημοσιοποίηση
Είπαμε ότι, για τη συγκέντρωση πολιτιστικών στοιχείων, σε πρώτο επίπεδο, ο γενικός καθοδηγητικός ρόλος ανήκει στην Π.Ο.Σ.Σ. και σ΄ ένα δεύτερο επίπεδο θα κληθούν οι τοπικοί σύλλογοι, αφού ενστερνιστούν την πρόταση αυτή, να την υλοποιήσουν. Για διευκόλυνση θεωρώ σημαντικό να ορίζει κάθε σύλλογος άτομα-Συνδέσμους σε πόλεις και χωριά, οι οποίοι θα έρχονται σε άμεση επαφή και επικοινωνία με Σαρακατσάνους και Σαρακατσάνες. Αυτοί θα εντοπίζουν τα κατάλληλα πρόσωπα, θα δίνουν οδηγίες και σε άλλους, ώστε να συγκεντρώνεται πάσης φύσεως υλικό. Αυτό δεν θα είναι μόνο ό,τι θα καταγράφεται αλλά και ό,τι θα συλλέγεται, προκειμένου να εμπλουτιστούν οι στάνες και τα λαογραφικά Μουσεία.
Μέσα διάσωσης και διάδοσης στοιχείων πολιτισμού και παράδοσης
Παλαιότερα, πολλά στοιχεία, γενικά της παράδοσης διατηρούνταν προφορικά, κυρίως. Αυτό σήμερα φαντάζει ανέφικτο, σε μεγάλο βαθμό, γιατί σιγά σιγά εκλείπουν οι γενιές-φορείς της σαρακατσάνικης παράδοσης και επιπλέον, ο παλαιότερος νομαδικός τρόπος ζωής, αγγίζει το μηδέν, αφού δεκαετίες τώρα οι Σαρακατσάνοι έχουν ενσωματωθεί στην υπόλοιπη ελληνική κοινωνία.
Κυρίαρχο και καθοριστικό ρόλο στη διάσωση και διαιώνιση , διαδραματίζει πλέον ο τύπος, έντυπος και ηλεκτρονικός, οι φωτογραφίες και οι βιντεοσκοπήσεις. Επίσης, αναφέρω τους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, καθώς και το διαδίκτυο (μέσα κοινωνικής δικτύωσης πόρταλ, blogs, φέισμπουκ, τουίτερ ιστοσελίδες ) τα CD και τα DVD.
Θα έλεγα, όμως, ότι μία ξεχωριστή κατηγορία αποτελούν τα βιβλία, είτε σε έντυπη είτε σε ηλεκτρονική μορφή, που είναι απαραίτητο να αυξηθούν και να διαδοθούν στις νέες γενιές. Θεωρώ ότι τα έντυπα βιβλία είναι πιο προσβάσιμα σε όλους. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο αυτά που εκδίδονται να διακινούνται σε όλη την επικράτεια. Προτείνω κάθε σύλλογος να αναλαμβάνει την πρωτοβουλία ώστε να διακινεί τουλάχιστον δέκα βιβλία. Αμέσως αμέσως οι 45 σύλλογοι θα διακινούν 450 βιβλία. Αυτό, νομίζω ότι θα λειτουργήσει και ως κίνητρο για την έκδοση περισσότερων βιβλίων, που θα αναφέρονται στην παράδοση , τη ζωή και τον πολιτισμό των Σαρακατσαναίων.
Το όλο εγχείρημα, ίσως να φαντάζει δύσκολο, όμως δεν είναι. Χρειάζεται μόνο από τους συλλόγους θέληση, σωστή οργάνωση, κατευθυντήριες γραμμές, διάθεση προσφοράς και αφιέρωση χρόνου. Θεωρώ ότι αυτό είναι εφικτό και αναγκαίο. Αρχικά, οι Σαρακατσάνοι και Σαρακατσάνες, που συμμετέχουν στα χορευτικά, μπορούν κάλλιστα με τα κινητά τηλέφωνα ή με μικρά μαγνητόφωνα να καταγράφουν συνομιλίες, τραγούδια κ.α. αλλά και να φωτογραφίζουν ή να βιντεοσκοπούν. Βέβαια, αυτό μπορεί να το κάνει κι ο καθένας, αρκεί να το θέλει. Προσωπικά, από τότε που προμηθεύτηκα ένα αξιόπιστο μικρόφωνο, μπόρεσα να κάνω πράξη την καταγραφή συνομιλιών, τι ς οποίες στη συνέχεια μετέφερα στον Υπολογιστή και σιγά σιγά ακολούθησε η απομαγνητοφώνηση. Έτσι, δημιουργήθηκε ένα αρκετά μεγάλο υλικό όπου είναι καταγραμμένα. πολλά στοιχεία από την παράδοση, τη ζωή και τον πολιτισμό μας. Επιπλέον, διασώζεται το γλωσσικό ιδίωμα των Σαρακατσαναίων με, το λεξιλόγιο και τη σύνταξη των λέξεων και βέβαια η προφορά του λόγου.
Στη συνέχεια το μαγνητοφωνημένο υλικό, μπορεί κάλλιστα να αποθηκευτεί σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Αυτό νομίζω ότι αποτελεί το βασικό και καθοριστικό βήμα. Μια τέτοια κίνηση και προσπάθεια θα έχει διπλό κέρδος και αποτέλεσμα. Από τη μια μεριά, θα διασώσουμε πολύτιμο υλικό και από την άλλη, θα δοθεί η ευκαιρία να ικανοποιηθούν και οι νέοι, αφού θα βοηθήσουν στην καταγραφή της σαρακατσάνικης παράδοσης. Έτσι, θα συγκεντρωθεί ένα πρωτογενές υλικό, το οποίο στη συνέχεια, με ευθύνη των διοικητικών συμβουλίων, θα απομαγνητοποιηθεί και θα υπάρχει και ως γραπτός λόγος. Με τον τρόπο αυτό, θα εξασφαλίσουμε επιπλέον, όπως προανέφερα και γνήσια δείγματα του σαρακατσάνικου γλωσσικού ιδιώματος.
Προώθηση και διανομή έντυπου ή ηλεκτρονικού τύπου- υποχρεώσεις συλλόγων
Έρχομαι, τώρα στο ζήτημα της προώθησης και διανομής κάθε μορφής έντυπου υλικού, που εκδίδεται από άτομα, την Π.Ο.Σ.Σ. ή τους συλλόγους. Έχω την αίσθηση ότι στο θέμα αυτό υπάρχει μια δυστοκία, όπως και στο πρόβλημα της συνδρομής των μελών προς τους συλλόγους. Η υπόμνηση που γίνεται μέσω εφημερίδων και περιοδικών δεν έχει, νομίζω, πάντοτε τα αναμενόμενα και επιθυμητά αποτελέσματα. Η εγγραφή μελών και η κυκλοφορία βιβλίων, περιοδικών ή εφημερίδων χωλαίνει στο θέμα της προώθησης και της οικονομικής τακτοποίησης. Γι’ αυτό, επανέρχομαι στα άτομα – Συνδέσμους των συλλόγων, που θα μπορούν κάλλιστα όχι μόνο να διαθέτουν κάθε μορφής υλικό αλλά και να εισπράττουν άμεσα το προβλεπόμενο αντίτιμο. Προσωπικά, έχω δοκιμάσει αυτό που προτείνω, για δύο συνεχόμενα έτη, με πολύ καλά αποτελέσματα.
Συμπερασματικά, μια οργανωμένη προσπάθεια συλλογής, ανάδειξης και προβολής του πολιτισμού και της παράδοσής μας, εντός και εκτός Ελλάδας, είναι υποχρέωση όλων μας. Στην Π.Ο.Σ.Σ. και στους συλλόγους ανήκει η πρωτοβουλία να γίνει με οργανωμένο τρόπο η όλη διαδικασία. Ιδανικό θα ήταν κάθε σύλλογος να δημιουργήσει α) Λαογραφικό μουσείο β) Στάνη επισκέψιμη γ) βιβλιοθήκη έντυπη και ηλεκτρονική δ)) έκδοση κάποιου εντύπου, ε)ανάληψη έκδοσης βιβλίων, ε)οργάνωση εκδηλώσεων αναβίωσης εθίμων, σκηνών και τρόπων ζωής του παρελθόντος, στ) κυκλοφορία CD, DVD με τραγούδια, κατά περιοχή στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (π.χ. Ήπειρο, Θεσσαλία κλπ), ζ) εκμετάλλευση αρχείων του κράτους, όπου υπάρχουν.
Στο σημείο αυτό θα πρότεινα, έστω και δοκιμαστικά, για εκμετάλλευση, τη δημιουργία σαρακατσάνικης στάνης, όπου θα μπορούσαν να διαμένουν, για λίγες μέρες, τουρίστες, Έλληνες ή ξένοι.
Κυρίες και κύριοι, η κοινή καταγωγή μας και οι κοινές ρίζες, η ενότητα της μακραίωνης παράδοσης και του πολιτισμού μας, μάς θέλουν ενωμένους και συμμέτοχους με αισθήματα αλληλεγγύης, συμπαράστασης και εθελοντισμού. Εθελοντισμός και παράδοση αποτελούν αδιάσπαστη δυαδική ενότητα. Ο πολιτισμός των Σαρακατσαναίων αποτελεί μία ενδιαφέρουσα ψηφίδα του ελληνικού πολιτισμού. Αυτόν έχουμε χρέος, να τον καταγράψουμε, να τον αναδείξουμε, να τον προβάλουμε, να κρατήσουμε τα διαχρονικά του στοιχεία, τις αξίες και τις αρχές του και να τον παραδώσουμε στις επόμενες γενιές.
Έχει ειπωθεί, ίσως λίγο υπερβολικά, ότι, όταν σβήνει ένας ηλικιωμένος, είναι σαν να καίγεται μια βιβλιοθήκη. Σίγουρα, μέχρι τώρα, έχουν καεί αρκετές βιβλιοθήκες. Ας μην επιτρέψουμε να καούν κι άλλες.
Θα μου επιτρέψετε, κλείνοντας, να κάνω δύο επισημάνσεις:
1)Πιστεύω ότι οι τελευταίες πρωτοβουλίες και δράσεις της Ομοσπονδίας, που σχετίζονται με την καταγραφή των χορευτικών τρόπων και τη σαρακατσάνικη βιωματική κατασκήνωση στη Χαλκιδική από τον κ. Αχιλλέα Τιμπλαλέξη, εκπαιδευτικού, εκ των ιδιοκτητών της κατασκήνωσης και της κ. Σοφίας Κωστούλα, καθηγήτριας φυσικής αγωγής, υπεύθυνη κατασκήνωσης, είναι πάρα πολύ αξιέπαινες, δείχνουν τον σωστό τρόπο ως προς τη διατήρηση και αναβίωση της παράδοσής μας και εντάσσονται κάλλιστα στο πλαίσιο της πρότασής μου. Αυτή η αναβίωση, ευχής έργο θα ήταν, να επεκταθεί σε όλες τις περιφέρειες της χώρας μας.
-Επίσης ο ραδιοφωνικός σταθμός της ΠΟΣΣ έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει καθοριστικά στο θέμα της διάδοσης και προβολής της παράδοσής μας και να γίνει κέντρο αναφοράς, προσοχής και ενότητας όλων των Σαρακατσαναίων. Καλό θα ήταν να αξιοποιηθεί ο ραδιοφωνικός σταθμός ακόμη περισσότερο και να εμπλουτιστεί και με άλλες εκπομπές. Για παράδειγμα, θα ήταν δυνατό, σε συγκεκριμένη ημέρα και ώρα της εβδομάδας να μεταδίδονται ενδιαφέρουσες ειδήσεις για τους Σαρακατσάνους ή να διαβάζονται επιλεγμένα αποσπάσματα από βιβλία που έχουν γραφεί για τους Σαρακατσάνους. Βέβαια, θα χρειαστεί και άλλους εθελοντές – συνεργάτες η συνάδελφος, κ. Γιώτα Κουκουτσέλου, που επιτελεί εθελοντικά σημαντικό έργο και της αξίζουν πολλά συγχαρητήρια.
2)Και ένα τελευταίο. Σε μια σύντομη συνάντηση που είχα στην Ηγουμενίτσα, στο αντάμωμα των Θεσπρωτών Σαρακατσαναίων, αρχές Ιουλίου 2022, με τον αγαπητό πρόεδρο του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Πρέβεζας, Θόδωρο Κάλλη, μου παρατήρησε πολύ εύστοχα: Καλά, Γιώργο, στο συνέδριο θα γίνουν προτάσεις αλλά από κει και πέρα τι θα γίνει; Δεν θα πρέπει μετά από ένα ή δυο χρόνια, όταν θα μαζευτούμε πάλι όλοι, να συζητήσουμε και να πούμε τι κάναμε και τι υλοποιήσαμε; Σας μεταφέρω το ερώτημα – απορία του, που με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο, προκειμένου όχι μόνο να μας προβληματίσει αλλά και να γίνει πράξη.
Επιγραμματικά: Γενικές προτάσεις προς ΠΟΣΣ και συλλόγους
1..Οργανωμένη προσπάθεια συλλογής, ανάδειξης και προβολής του πολιτισμού, ζωής και παράδοσης των Σαρακατσάνων, εντός και εκτός Ελλάδος .
2.Εκμετάλλευση Σαρακατσάνων προχωρημένης ηλικίας.
3.Εκμετάλλευση Αρχείων Κράτους και άλλων αρχείων.
5.Κάθε σύλλογος να ορίζει άτομα-συνδέσμους, για ενημέρωση, για προώθηση και συγκέντρωση υλικού και είσπραξη συνδρομών.
6.Έκδοση κάποιου εντύπου, αν όχι από κάθε σύλλογο, τουλάχιστον, κατά γεωγραφική περιφέρεια (Ήπειρος, Θεσσαλία κλπ).
7.Δημιουργία-κατασκευή σαρακατσάνικου οικισμού για εκμετάλλευση.
8.βιντεοσκόπηση ποικίλων δραστηριοτήτων ανδρών και γυναικών (π.χ. κατασκευή καλύβας, φάσεις επεξεργασίας μαλλιού, ίδιασμα. αργαλειός, ύφανση, βάψιμο, παιχνίδια κ.α.).
9.Κάθε σύλλογος να διακινεί τουλάχιστον 10 βιβλία, από αυτά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά.
10.Συγκρότηση επιστημονικής επιτροπής που θα δίνει οδηγίες και κατευθύνσεις για ομοιόμορφη καταγραφή του γλωσσικού ιδιώματος των Σαρακατσάνων. Η ίδια επιτροπή για την καταγραφή της παράδοσης να καταρτίσει ειδολογικό κατάλογο/ευρετήριο για τα διάφορα θέματα
- Ιδανικό θα ήταν κάθε σύλλογος να δημιουργήσει: α) Λαογραφικό σαρακατσάνικο μουσείο β) Σαρακατσάνικη στάνη επισκέψιμη γ) βιβλιοθήκη έντυπη και ηλεκτρονική, όπου θα περιλαμβάνονται όλα τα βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά που σχετίζονται με την ιστορία και τον πολιτισμό των Σαρακατσάνων. Αυτά θα μπορούν να τα δανείζονται τα παιδιά που συμμετέχουν στις χορευτικές ομάδες ή και σε κάθε ενδιαφερόμενο. δ) έκδοση κάποιου εντύπου, σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή ε)ανάληψη έκδοσης βιβλίων που αναφέρονται στον πολιτισμό και στη ζωή των Σαρακατσάνων, ε)οργάνωση εκδηλώσεων αναβίωσης σκηνών και τρόπων ζωής του παρελθόντος, στ) Κυκλοφορία CD, DVD με τραγούδια, χορούς και το γλωσσικό ιδίωμα των Σαρακατσάνων, κατά περιοχή στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (π.χ. Ήπειρο, Θεσσαλία κλπ).
(Πρέβεζα, Σάββατο, 1 Οκτωβρίου 2022).
Κατηγορία/ες: Απόψεις
